Η νέα πυρηνική εποχή

ΤΡΕΙΣ ΣΚΟΡΠΙΟΙ, ΟΧΙ ΔΥΟ

Η επίτευξη του καθεστώτος της μεγάλης πυρηνικής δύναμης από την Κίνα θα ταράξει δραματικά αυτή την εύθραυστη ισορροπία. Μέχρι πρόσφατα, η κινεζική κυβέρνηση φαινόταν ικανοποιημένη με μια «ελάχιστη αποτρεπτική» δύναμη λίγων μόνο εκατοντάδων όπλων. Ωστόσο, πλέον κινείται σε μια εντελώς διαφορετική κατεύθυνση. Μαζί με το όργιο κατασκευής σιλό, έχει αναπτύξει έναν νέο ICBM ικανό να οπλίζεται με έως και δέκα πυρηνικές κεφαλές εξοπλισμένες με MIRV. Αυτός ο συνδυασμός πολλαπλασιασμού των σιλό εκτόξευσης και των πυραύλων τύπου «Λερναία Ύδρα» θα δώσει στον κινεζικό στρατό την δυνατότητα να διευρύνει έτι περαιτέρω το επίγειο οπλοστάσιό του, σε έως και 3.000 όπλα, γεμίζοντας απλώς τα σιλό του με αυτούς τους πυραύλους. Η Κίνα εκσυγχρονίζει επίσης την δύναμη των εκτοξευόμενων από υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων της και τον [αεροπορικό] στόλο της των βομβαρδιστικών μεγάλης εμβέλειας, με το βλέμμα στο να παρατάξει μια στιβαρή τριάδα συστημάτων πυρηνικής παράδοσης -επίγεια, θαλάσσια, και εναέρια- μια ικανότητα που μέχρι τώρα μόνο η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέχουν.

Η αντιμετώπιση της πυρηνικής στρατηγικής σε ένα τριπολικό πυρηνικό σύστημα θυμίζει τις προκλήσεις που σχετίζονται με το αποκαλούμενο πρόβλημα των τριών σωμάτων στην αστροφυσική. Αυτό είναι το πρόβλημα του να προσπαθεί κάποιος να προβλέψει την κίνηση τριών ουράνιων σωμάτων με βάση τις αρχικές θέσεις και ταχύτητές τους. Σε ένα σύστημα δύο ουράνιων σωμάτων, μια τέτοια πρόβλεψη μπορεί να γίνει εύκολα. Αλλά όταν υπάρχουν τρία, δεν έχει ακόμη εντοπιστεί γενική λύση (εκτός από όταν τουλάχιστον ένα από τα σώματα έχει βαρυτική έλξη που είναι μικροσκοπική σε σχέση με αυτή των άλλων δύο). Λόγω του ότι οι μελλοντικές θέσεις των τριών σωμάτων δεν έχουν εύκολη λύση, ένα σύστημα τριών σωμάτων περιγράφεται ως «χαοτικό». Ομοίως, με την ανάδυση τριών αντίπαλων πυρηνικών δυνάμεων, πολλά βασικά χαρακτηριστικά του διπολικού συστήματος θα καταρρεύσουν και ο «φόβος να είναι κάποιος ένας φτωχός δεύτερος» διότι δεν κατάφερε να επιτεθεί πρώτος πιθανώς θα αυξηθεί.

Κατ’ αρχάς, από την στιγμή που η Κίνα, η Ρωσία, και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν όλες μεγάλα πυρηνικά οπλοστάσια, κάθε δύναμη θα πρέπει να εργαστεί για να περιορίσει την συμπεριφορά όχι ενός, αλλά δύο διαφορετικών αντιπάλων. Η έννοια που χρησιμοποιείται από τους Κινέζους για την αποτροπή —weishe— χρησιμεύει για να τονίσει το νόημα. Είναι πιο εκτεταμένη από τον παραδοσιακό Δυτικό ορισμό της «αποτροπής» και περιλαμβάνει δύο διαφορετικούς στόχους. Ο πρώτος, παρόμοιος με την Δυτική έννοια, περιλαμβάνει την αποθάρρυνση ή την αποτροπή ενός αντιπάλου από το να επιδιώξει μια συγκεκριμένη σειρά ενεργειών. Αλλά ο δεύτερος στόχος η [έννοια] weishe είναι να εξωθήσει έναν αντίπαλο στο να επιδιώξει μια σειρά ενεργειών που διαφορετικά δεν θα αναλάμβανε. Έτσι, η weishe περιλαμβάνει επίσης την Δυτική έννοια του καταναγκασμού. Αυτό υποδηλώνει ότι οι Κινέζοι έχουν πιο φιλόδοξους στόχους για τις πυρηνικές δυνάμεις τους από όσο έχουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ για τους δικούς τους. Εγείρει το ερώτημα του πώς το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (Chinese Communist Party, CCP) θα χρησιμοποιούσε την πυρηνική του ικανότητα για καταναγκαστικούς σκοπούς. Οι σύμμαχοι της Ουάσιγκτον αποτελούν προφανείς στόχους.

Κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ επιδίωξαν να προωθήσουν την συλλογική άμυνα και να αποθαρρύνουν την διάδοση [των πυρηνικών όπλων], πείθοντας τους συμμάχους να καταφύγουν υπό την πυρηνική ομπρέλα των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ουάσιγκτον δεσμεύτηκε ότι εάν η Μόσχα επιτίθετο σε οποιονδήποτε από αυτούς με πυρηνικά όπλα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα απαντούσαν με τα δικά τους αντίποινα. Σε ένα τριπολικό σύστημα, ωστόσο, η αξιοπιστία της πυρηνικής ομπρέλας των ΗΠΑ κινδυνεύει να τεθεί σε κίνδυνο από την ανάγκη της Ουάσιγκτον να αντισταθμίσει την απειλή δύο μεγάλων αντίπαλων πυρηνικών δυνάμεων. Στον βαθμό που η πυρηνική εγγύηση των ΗΠΑ θεωρηθεί μειωμένη, οι βασικοί σύμμαχοι όπως η Γερμανία, η Ιαπωνία, και η Νότιος Κορέα ίσως γίνουν ευάλωτοι στον καταναγκασμό από την Κίνα ή την Ρωσία -ή ίσως επιδιώξουν [να αποκτήσουν] οι ίδιες πυρηνικά όπλα.

Αυτό μας φέρνει στο πρόβλημα της ισότητας. Σε ένα τριπολικό σύστημα, απλώς δεν είναι δυνατό κάθε κράτος να διατηρήσει την πυρηνική ισότητα με τα συνδυασμένα οπλοστάσια των δύο αντιπάλων του. Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, ότι η Κίνα ανέπτυσσε ίδιου μεγέθους πυρηνική ισχύ με την Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες: 1.550 όπλα. Σε εκείνο το σημείο, οι στρατηγιστές των ΗΠΑ θα μπορούσαν λογικά να συμπεράνουν ότι πρέπει να προσθέσουν επιπλέον 1.550 όπλα για να επιτύχουν την ισότητα με τις συνδυασμένες δυνάμεις της Κίνας και της Ρωσίας. Εν τω μεταξύ, οι Ρώσοι στρατηγιστές πιθανότατα θα ήθελαν το ίδιο. Η Κίνα, έχοντας δημιουργήσει ένα οπλοστάσιο ισότιμο με αυτό των δύο μεγάλων πυρηνικών δυνάμεων, δεν θα ήταν διατεθειμένη να στερηθεί το νεοαποκτηθέν καθεστώς της -και έτσι ένα τριπολικό σύστημα κινδυνεύει να καταρρεύσει σε μια κούρσα εξοπλισμών τύπου «Κόκκινης Βασίλισσας» (στμ: στην εξελικτική βιολογία, η Red Queen Hypothesis, η οποία πήρε το όνομα της από τον ομώνυμο χαρακτήρα του βιβλίου «Η Αλίκης στην Χώρα των Θαυμάτων» προτείνει ότι τα είδη πρέπει να εξελίσσονται, να προσαρμόζονται, και να πολλαπλασιάζονται για να επιτύχουν την επιβίωσή τους απέναντι στα συνεχώς εξελισσόμενα αντίπαλα είδη), στο οποίο η ισότητα επιδιώκεται συνεχώς αλλά δεν επιτυγχάνεται ποτέ.

Ένα βομβαρδιστικό B-2 stealth, τμήμα της πυρηνικής «τριάδας» των Ηνωμένων Πολιτειών, σε μια υπερπτήση στην Πασαντένα, στην Καλιφόρνια, τον Ιανουάριο του 2015. David McNew / Reuters
---------------------------------------------------------