Η επερχόμενη κρίση ηλεκτρισμού στην Ουκρανία

Ο ευρύτερος κόσμος θα υπέφερε επίσης. Το έτος πριν από την ρωσική εισβολή [2], οι αγροτικές εξαγωγές της Ουκρανίας παρείχαν το 40% του σιταριού για το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ και αποτελούσαν το 12% των παγκόσμιων εξαγωγών καλαμποκιού και το 9% των εξαγωγών σιταριού. Οι πολύ μειωμένες εξαγωγές σιτηρών της Ουκρανίας διέρχονται κυρίως από το λιμάνι της Οδησσού. Η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στην πόλη έχει ήδη πληγεί σκληρά, με το περίπου ήμισυ της υπάρχουσας ζήτησης να καλύπτεται από την διαθέσιμη προσφορά. Εάν το ηλεκτρικό δίκτυο της Ουκρανίας καταρρεύσει, οι εξαγωγές σιτηρών θα μπορούσαν να σταματήσουν εντελώς, βαθαίνοντας την πείνα στις φτωχότερες χώρες του κόσμου.

ΠΩΣ ΝΑ ΜΕΙΝΟΥΝ ΤΑ ΦΩΤΑ ΑΝΑΜΕΝΑ

Στα αρχικά στάδια του πολέμου, η Ουκρανία έσπευσε να προμηθευτεί όπλα από τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. Η ξένη βοήθεια για την υποστήριξη κρίσιμων υποδομών, συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρικού δικτύου της Ουκρανίας, ήταν μεταγενέστερη σκέψη. Αλλά αν το ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας καταρρεύσει, τα δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανώνται για προηγμένα οπλικά συστήματα μπορεί να πάνε χαμένα.

Οι εναέριες επιθέσεις της Ρωσίας καταστρέφουν κρίσιμο εξοπλισμό δικτύου πιο γρήγορα από όσο μπορεί να επισκευαστεί ή να αντικατασταθεί. Κάθε μεγάλος υποσταθμός μεταφοράς και κάθε μονάδα θερμικής παραγωγής στην Ουκρανία έχει υποστεί τουλάχιστον μια επίθεση και κάποια έχουν χτυπηθεί περισσότερες από πέντε φορές. Δεκάδες αυτομετασχηματιστές, το πιο κρίσιμο στοιχείο του δικτύου, έχουν καταστραφεί. Η προμήθεια αυτομετασχηματιστών έχει γίνει επείγουσα προτεραιότητα για την ουκρανική κυβέρνηση.

Μέσω Δυτικών πρεσβειών, η Ουκρανία έχει διανείμει μια λίστα αγορών «προτεραιότητας» εξοπλισμού [ηλεκτρικού] δικτύου. Ο κατάλογος περιλαμβάνει εκατοντάδες δαπανηρά αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων 55 αυτομετασχηματιστών που χρειάζονται επειγόντως. Στις 18 Ιανουαρίου, το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ανακοίνωσε 125 εκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδότηση για το ηλεκτρικό δίκτυο της Ουκρανίας, επιπλέον των 53 εκατομμυρίων δολαρίων που ανακοινώθηκαν τον Νοέμβριο. Μέχρι αυτόν τον Φεβρουάριο, το Ταμείο Ενεργειακής Στήριξης της Ουκρανίας (Ukraine Energy Support Fund) που ιδρύθηκε από την Γραμματεία της Ενεργειακής Κοινότητας της ΕΕ (EU Energy Community Secretariat) είχε συγκεντρώσει 157 εκατομμύρια δολάρια και είχε εκταμιεύσει 118 εκατομμύρια δολάρια. Αλλά αυτό είναι θλιβερά ανεπαρκές: μόνο οι αυτομετασχηματιστές στην λίστα αγορών της Ουκρανίας θα κοστίζουν περισσότερο από το συνολικό ποσό που συγκεντρώθηκε. Απαιτούνται επειγόντως περισσότεροι πόροι. Θα χρειαστούν δισεκατομμύρια δολάρια για να αποτραπεί η κατάρρευση του ηλεκτρικού δικτύου της Ουκρανίας, μια δαπάνη μεγάλου μεγέθους, ακόμη κι αν είναι σημαντικά μικρότερη από όσο έχει ήδη δαπανηθεί για τον εφοδιασμό της χώρας με όπλα.

Η απόκτηση εξοπλισμού αντικατάστασης για το δίκτυο της Ουκρανίας —ειδικά οι αυτομετασχηματιστές (autotransformers)— θα είναι δύσκολη, ακόμη και αν υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση. Πριν από την πανδημία COVID-19, ο χρόνος παράδοσης για τους αυτομετασχηματιστές ήταν περίπου ένα έτος. Οι Ευρωπαίοι πελάτες πρέπει τώρα να περιμένουν έως και τρία χρόνια. Αυτοί οι μετασχηματιστές είναι ακριβοί, κοστίζουν περίπου 5 έως 10 εκατομμύρια δολάρια ανά μονάδα και είναι ανθεκτικοί, διαρκούν 40 χρόνια κατά μέσο όρο. Συχνά είναι επίσης ειδικά σχεδιασμένοι. Ως αποτέλεσμα, υπάρχουν ελάχιστα ανταλλακτικά.

Οι μετασχηματιστές που λειτουργούν στα 750 kilovolt, όπως οι αντικαταστάσεις που απαιτούνται για την ραχοκοκαλιά μετάδοσης του ηλεκτρικού δικτύου της Ουκρανίας, παράγονται σε ποσότητες μόνο σε λίγες χώρες. Αυτές περιλαμβάνουν την Κίνα, την Ινδία, την Ιαπωνία, και τη Νότια Κορέα. Οι μικρότεροι παραγωγοί αυτομετασχηματιστών πιο κοντά στην Ουκρανία περιλαμβάνουν την Ολλανδία, την Ισπανία, και την Τουρκία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ελάχιστη ικανότητα να κατασκευάζουν αυτομετασχηματιστές. Παρόλο που οι βιομηχανικοί όμιλοι ασκούν πιέσεις στην κυβέρνηση των ΗΠΑ για να εφαρμόσει τον Νόμο για την Αμυντική Παραγωγή (Defense Production Act) ώστε να επεκταθεί η εγχώρια ικανότητα, οι προσπάθειές τους δεν έχουν ακόμη πετύχει.

Τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ και άλλοι σύμμαχοι της Ουκρανίας θα μπορούσαν να προμηθεύουν μετασχηματιστές αντικατάστασης από άλλες πηγές: τους εφεδρικούς που διατηρούν οι εταιρείες κοινής ωφέλειας στις χώρες τους, μετασχηματιστές που τέθηκαν εκτός λειτουργίας κοντά στο τέλος της επιχειρησιακής ζωής τους, ακόμη και νεοκατασκευασμένες μονάδες. Ορισμένες από τις τάσεις (voltage) του δικτύου και [κάποιοι] μετασχηματιστές της Ουκρανίας είναι συμβατοί με μετασχηματιστές που χρησιμοποιούνται σε συστήματα μεταφοράς των χωρών του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας, αλλά λιγότερο με εκείνους άλλων περιοχών. Οι μετασχηματιστές λειτουργούν συχνά μέχρι την στιγμή που ο έλεγχος δείχνει ότι πρόκειται να χαλάσουν, αλλά ορισμένοι ίσως να έχουν ακόμα ωφέλιμη ζωή.

Η επινοητικότητα εν καιρώ πολέμου μπορεί να προσφέρει κάποιες λύσεις. Ήδη, η Ιρλανδία και η Λετονία έχουν συνεισφέρει από έναν εφεδρικό αυτομετασχηματιστή η καθεμία. Οι αναζητήσεις των μεσιτών των μεταχειρισμένων μετασχηματιστών εντοπίζουν ορισμένες μονάδες που θα μπορούσε να είναι χρήσιμες για την Ουκρανία. Τα δίκτυα μεταφοράς υψηλής τάσης έχουν χιλιάδες μετασχηματιστές. Κάθε χρόνο, εκατοντάδες βγαίνουν εκτός λειτουργίας και γίνονται κανιβαλισμοί για τα εξαρτήματά τους, ειδικά το χάλκινο σύρμα που είναι πολύτιμο στην αγορά σκραπ. Ως ένα προσωρινό μέτρο, οι πωλητές μετασχηματιστών θα μπορούσαν να ανακατασκευάσουν αυτούς τους μεταχειρισμένους μετασχηματιστές, ειδικά εκείνους που έχουν παροπλιστεί από εταιρείες κοινής ωφελείας στην Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική.