Το δολάριο εξακολουθεί να κυριαρχεί

Η Κίνα και η Ρωσία λαμβάνουν ανοιχτά μέτρα για να αυξήσουν την ελκυστικότητα των εναλλακτικών νομισμάτων για διεθνείς οικονομικούς και αποθεματικούς σκοπούς, δημιουργώντας πολυεθνικές χρηματοπιστωτικές υποδομές για την προώθηση του εμπορίου και των επενδύσεων σε ρενμίνμπι και ρούβλια. Το Σύστημα Διασυνοριακών Διατραπεζικών Πληρωμών (Cross-Border Interbank Payment System –CIPS) της Κίνας λειτουργεί ως κέντρο εκκαθάρισης, παρόμοιο με το Clearing House Interbank Payments System (CHIPS) των ΗΠΑ. Η σύγκριση αυτών των πλατφορμών αποκαλύπτει το χάσμα μεταξύ τους. Το κινεζικό σύστημα, ή CIPS, επεξεργάζεται περίπου 15.000 συναλλαγές την ημέρα, που αντιστοιχούν σε 50 δισεκατομμύρια δολάρια. Εν τω μεταξύ, το CHIPS, η αμερικανική εκδοχή, επεξεργάζεται 250.000 συναλλαγές την ημέρα, που ξεπερνούν τα 1,5 τρισεκατομμύριο δολάρια. Το CIPS καθιστά δυνατή την εκκαθάριση και τον διακανονισμό διασυνοριακών συναλλαγών σε ρενμίνμπι. Μόλις η Κίνα αναπτύξει ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων, ο διασυνοριακός διακανονισμός συναλλαγών σε γουάν μπορεί να γίνει ανεξάρτητα από την παγκόσμια διατραπεζική υπηρεσία ανταλλαγής μηνυμάτων SWIFT, στην οποία κυριαρχεί η Δύση. Η Ρωσία, από την πλευρά της, δημιούργησε αυτό που ονομάζει Σύστημα Μεταφοράς Χρηματοοικονομικών Μηνυμάτων (System for Transfer of Financial Messages -SPFS) μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2014. Ο ρητός σκοπός του SPFS είναι να επιτρέψει στους χρήστες να παρακάμψουν το SWIFT. Υπήρχαν περίπου 400 χρήστες πριν από την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, αλλά σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας, η ζήτηση αυξήθηκε σημαντικά μετά.

Τα συστήματα αυτά συμπληρώνονται από μια σειρά διμερών συμφωνιών που αποσκοπούν στην διευκόλυνση του εμπορίου και των επενδύσεων σε μη Δυτικά νομίσματα. Η Κίνα και η Ρωσία υπέγραψαν διμερή συνθήκη το 2019 με στόχο την προώθηση των εθνικών τους νομισμάτων για τον διακανονισμό των εμπορικών συναλλαγών. Η Ινδία δημιούργησε έναν Ειδικό Λογαριασμό Ρουπίας Vostro, τον οποίο οι χώρες μπορούν να πιστώσουν για να ενθαρρύνουν τον διακανονισμό του εμπορίου και των επενδύσεων με την Ινδία σε ινδικές ρουπίες. Η Ινδία και η Ρωσία προσπάθησαν επίσης να ενθαρρύνουν το εμπόριο που εκφράζεται στα νομίσματά τους, επαναφέροντας τον νομισματικό μηχανισμό ρουπίας-ρουβλίου της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, λίγο μετά την επιβολή των κυρώσεων κατά της Ρωσίας το 2022. Σύμφωνα με το σύστημα αυτό, ο διακανονισμός θα γίνεται απευθείας μεταξύ των ρωσικών τραπεζών που κατέχουν ρουπίες στην Ινδία και των ινδικών τραπεζών που κατέχουν ρούβλια στην Ρωσία.

Μετά την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 [8], η Κίνα άρχισε να διοχετεύει ρενμίνμπι σε άλλες χώρες επεκτείνοντας τις διμερείς γραμμές ανταλλαγής νομισμάτων, επιτρέποντας στις ξένες κεντρικές τράπεζες να αποκτούν κινεζικά γουάν σε αντάλλαγμα με το δικό τους νόμισμα. Το να είναι το ρενμίνμπι διαθέσιμο σε ξένες κυβερνήσεις αποτελεί προϋπόθεση για την χρήση του από τις κυβερνήσεις και τους ιδιωτικούς φορείς, και ηικανότητά του να ενεργεί ως δανειστής έσχατης καταφυγής σε περιόδους κρίσης αποτελεί σημαντική πτυχή του καθεστώτος του αποθεματικού νομίσματος. Η μεγαλύτερη γραμμή ανταλλαγής νομισμάτων της Κίνας, ύψους 24 δισεκατομμυρίων δολαρίων, είναι με την Ρωσία. Πιο πρόσφατα, η Κίνα συνεργάστηκε με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (Bank for International Settlements –BIS) για την δημιουργία μιας ρύθμισης ρευστότητας σε ρενμίνμπι για την στήριξη των συνεισφερόντων κεντρικών τραπεζών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Οι κεντρικές τράπεζες της Χιλής, του Χονγκ Κονγκ, της Ινδονησίας, της Μαλαισίας, και της Σιγκαπούρης έχουν δεσμεύσει 2 δισεκατομμύρια δολάρια η καθεμία στο κοινό αποθεματικό που τηρείται στην Βασιλεία, στην Ελβετία, όπου εδρεύει η BIS. Η παροχή αποθεματικών και ρευστότητας της Κίνας παραμένει μικρή, σε σύγκριση με την προσφορά της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, αλλά είναι βέβαιο ότι θα αυξηθεί. Το 2016, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επικαιροποίησε το καλάθι των αποθεματικών νομισμάτων που καθορίζει τα λεγόμενα Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα (Special Drawing Rights -SDRs), το αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο στο οποίο το ΔΝΤ αποτιμά τα δάνειά του προς τις κυβερνήσεις, για να συμπεριλάβει το κινεζικό γουάν.

Η Κίνα προωθεί επίσης την χρήση του ρενμίνμπι δημιουργώντας εναλλακτικές λύσεις ψηφιακών πληρωμών, όπως το e-CNY, ένα ψηφιακό νόμισμα που η κεντρική τράπεζα της χώρας άρχισε να προσφέρει το 2016 και εισήγαγε ως επιλογή πληρωμής για όσους θα παρευρίσκονταν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2022 στο Πεκίνο. Όταν εφαρμοστεί πλήρως, το e-CNY θα λειτουργεί ανεξάρτητα από άλλα συστήματα πληρωμών και χρηματοοικονομικών μηνυμάτων. Υποσχόμενο φθηνότερες, ταχύτερες, και ασφαλέστερες συναλλαγές, ένα κινεζικό ψηφιακό νόμισμα μπορεί να επιταχύνει την διεθνοποίηση του ρενμίνμπι. Όλες αυτές οι εξελίξεις θα καταστήσουν το ρενμίνμπι ευρύτερα προσβάσιμο και ρευστό και, ως εκ τούτου, θα προωθήσουν την χρήση του για το εμπόριο και τις επενδύσεις.

Κοινές προσπάθειες για την αποδόμηση του δολαρίου συζητούνται επίσης από την Βραζιλία, την Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα, και τη Νότια Αφρική, γνωστές ως BRICS. Από κοινού, οι χώρες αυτές έχουν διερευνήσει την έκδοση ενός κοινού αποθεματικού νομίσματος με ρητό σκοπό να παρακάμψουν το δολάριο και άλλα μεγάλα Δυτικά νομίσματα. Το κοινό νόμισμα θα βασιζόταν σε ένα καλάθι νομισμάτων των BRICS και θα χρησίμευε ως εναλλακτική λύση στο καλάθι αποθεματικών νομισμάτων του ΔΝΤ, αν και έχει σημειωθεί μικρή πρόοδος από την ανακοίνωσή του τον Ιούνιο του 2022. Η Κίνα, η Ινδία, και η Ρωσία, ωστόσο, συμφώνησαν [9] να επεκτείνουν το εμπόριο και να προωθήσουν τα εθνικά τους νομίσματα στις διεθνείς πληρωμές σε μια σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (Shanghai Cooperation Organization) τον Σεπτέμβριο.