Κινήσου γρήγορα και κέρδισε πράγματα

Η Δυτική απάντηση στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ήταν λιγότερο πρόβλημα στρατηγικής παρά τακτικής και εκτέλεσης. Μετά από έναν χρόνο μαχών, η βασική ιδέα —υποστήριξε την Ουκρανία και νίκησε την Ρωσία— έχει κρατήσει καλά˙ η υλοποίηση όχι. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η επιτυχημένη κρατική τέχνη (statecraft) έχει πολλά κοινά με την έννοια της αερομαχίας που διατυπώθηκε από τον πιλότο της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ και στρατιωτικό στοχαστή John Boyd τον 20ο αιώνα. Από την εμπειρία του στον πόλεμο της Κορέας και τις μετέπειτα μελέτες, ο Boyd κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι πιλότοι μαχητικών πολεμούν σε έναν κύκλο τεσσάρων σταδίων: ένας πιλότος παρατηρεί τι συμβαίνει, προσανατολίζεται στο περιβάλλον, αποφασίζει τι να κάνει, και ενεργεί ανάλογα. Όσο πιο σφιχτός είναι ο κύκλος -όσο πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά κατακτάται κάθε στάδιο- τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες επιτυχίας και, πράγματι, επιβίωσης.

Ο Γερμανός υπουργός Άμυνας, Μπόρις Πιστόριους, επισκέπτεται τανκς που θα σταλούν στην Ουκρανία, στο Augustdorf, στην Γερμανία, τον Φεβρουάριο του 2023. Benjamin Westhoff / Reuters / Foreign Affairs illustration
--------------------------------------------------------------

Καθ' όλη την διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, η Δύση διέπρεψε στο πρώτο στάδιο του κύκλου του Boyd. Παρακολούθησε στενά την ρωσική [στρατιωτική] συσσώρευση γύρω από την Ουκρανία. Και πέρα από το πρώτο στάδιο, η Δύση έχει κάνει γενικά το σωστό –υποστηρίζοντας την Ουκρανία και επιβάλλοντας κυρώσεις στην Ρωσία. Αλλά ξανά και ξανά, χρειάστηκε πάρα πολύ χρόνο για να ενεργήσει, παρουσιάζοντας έλλειψη επείγοντος και ευκινησίας. Η διαδρομή από την παρατήρηση και την κατανόηση ως την απόφαση και την δράση ήταν οδυνηρά αργή. Στην πορεία, υπήρξαν πολλές χαμένες ευκαιρίες για να αποδυναμωθεί σοβαρά η Ρωσία και να μπορέσει η Ουκρανία να κερδίσει. Αυτό που έδειξε, λοιπόν, ένα έτος πολέμου είναι τα όρια της Δυτικής κρατικής διαχείρισης μπροστά στη μεγαλύτερη στρατιωτική πρόκληση που αντιμετώπισε η Ευρώπη, και σε κάποιο βαθμό ολόκληρος ο ελεύθερος κόσμος, μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.

ΔΥΤΙΚΕΣ ΑΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

Όταν οι ρωσικές δυνάμεις άρχισαν να προετοιμάζονται για πόλεμο, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2022, το πρώτο στάδιο του Boyd, η παρατήρηση, δεν ήταν δύσκολη για την Δύση: οι υπηρεσίες πληροφοριών και οι ιδιωτικοί αναλυτές μπορούσαν να δουν τις ρωσικές δυνάμεις να αναπτύσσονται στην περιφέρεια της Ουκρανίας και να παρακολουθήσουν τις προετοιμασίες της Μόσχας για πόλεμο. Αλλά ήταν πιο δύσκολο για ορισμένους αναλυτές να προσανατολιστούν στην ιδέα μιας πλήρους κλίμακας εισβολής και να κατανοήσουν τους λόγους της Ρωσίας για τον πόλεμο. Εκείνη την εποχή, οι Δυτικοί ηγέτες αντιμετώπισαν την Ρωσία ως ένα κράτος με κανονικές ανησυχίες για την ασφάλεια -εν μέρει λόγω της επιρροής των συνηγόρων της Ρωσίας, οι οποίοι αποδέχονταν την θέση του Κρεμλίνου ότι η Ρωσία είχε κατά κάποιο τρόπο άδικη μεταχείριση όταν οι δικοί της ηγέτες, όχι Αμερικανοί ή Ευρωπαίοι, κατέστρεψαν την Σοβιετική Ένωση και διέλυσαν την αυτοκρατορία της. Το 1990, ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζέιμς Μπέικερ, σχολίασε απρόσεκτα στον Σοβιετικό ηγέτη, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί ούτε μια ίντσα προς τα ανατολικά. Οι Ρώσοι μετέτρεψαν την αποτυχία των Ηνωμένων Πολιτειών να υποστηρίξουν τούτο το σχόλιο, το οποίο δεν ήταν επίσημη πολιτική ή έγγραφο, σε αυτό που θεωρούν ως δικαιολογημένο παράπονο. Δεν είναι.

Επιπλέον, λίγοι ή καθόλου Δυτικοί ηγέτες έδωσαν επαρκή προσοχή στο άρθρο του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, «Για την ιστορική ενότητα Ρώσων και Ουκρανών», που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2021, περισσότερο από έξι μήνες πριν από την ρωσική εισβολή. Λίγοι ακόμη είδαν πόσο σοβαρά έλαβε ο Πούτιν την απειλή της μετάδοσης της δημοκρατίας στο καθεστώς του. Τον Δεκέμβριο του 2021, ο Πούτιν κάλεσε την Ευρώπη να διαλύσει την τάξη ασφαλείας της. Παρόλα αυτά, πολλοί Δυτικοί ηγέτες δεν αποδέχθηκαν ότι είχαν να κάνουν με έναν άνθρωπο που δεν στόχευε τίποτα λιγότερο από την αποκατάσταση μιας ρωσικής αυτοκρατορίας βασισμένης στον σοβινισμό, την απολυταρχία, και την βία. Μερικοί από αυτούς ακόμα δυσκολεύονται να το δουν αυτό.

Επιπλέον, όταν μια εισβολή έγινε ολοένα και πιο βέβαιη, οι Δυτικοί αξιωματούχοι απέτυχαν να εκτιμήσουν με ακρίβεια την πιθανή πορεία του επικείμενου πολέμου. Αφέθηκαν να πειστούν από ειδικούς (των οποίων οι ερμηνείες δεν έχουν λάβει ακόμη την κριτική εξέταση που τους αξίζει) ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα προχωρούσαν γρήγορα τουλάχιστον στο ανατολικό μισό, αν όχι στο σύνολο, της Ουκρανίας. Κάποιοι μάλιστα αμφέβαλαν ότι η αντάρτικη αντίσταση θα μπορούσε να συνεχιστεί. Αποδέχθηκαν την άποψη ότι ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Volodymyr Zelensky, θα παραδοθεί ή θα τραπεί σε φυγή -πράγματι, σύμφωνα με το Associated Press, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρόσφεραν βοήθεια στον Zelensky για να δραπετεύσει- και ότι οι περισσότεροι Ουκρανοί θα αποδέχονταν, έστω και δύσθυμα, την επανένταξή τους στην ρωσική αυτοκρατορία.

ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΑ ΝΩΡΙΣ, ΠΑΙΡΝΕΙ ΤΗ ΝΙΚΗ