Η επαναφορά του Σούνακ στην ΕΕ

Σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο, ο Ρίσι Σούνακ έγινε πρωθυπουργός τον Οκτώβριο του 2022, μετά την καταστροφική 49ήμερη θητεία της προκατόχου του, Λιζ Τρας. Μετά την ταφή της βασίλισσας Ελισάβετ Β' τον Σεπτέμβριο, η κυβέρνηση της Τρας προκάλεσε σοκ στις χρηματοπιστωτικές αγορές όταν ο υπουργός Οικονομικών της, Kwasi Kwarteng, ανακοίνωσε μια σειρά από μη χρηματοδοτούμενες φορολογικές περικοπές και ενεργειακές επιδοτήσεις κατά την διάρκεια του διαβόητου πλέον «μίνι προϋπολογισμού» του. Ο Σούνακ, ο οποίος είχε χάσει την κούρσα για την ηγεσία από την Τρας μόλις λίγες εβδομάδες νωρίτερα, ανέλαβε γρήγορα τα ηνία της Ντάουνινγκ Στριτ 10 μετά την παραίτησή της. Αν και ορκίστηκε να αποκαταστήσει την δημοσιονομική τάξη, άρχισε επίσης να εργάζεται αθόρυβα με την ΕΕ για μια βιώσιμη λύση στο Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας. Ως πρώην υπουργός Οικονομικών του Τζόνσον, κατάλαβε ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις -τόσο οι ξένες όσο και οι εγχώριες- θα άρχιζαν να επιστρέφουν στην βρετανική οικονομία μόνο όταν το Brexit θα είχε πραγματικά διευθετηθεί. Έδωσε αμέσως σήμα στην ομόλογό του στην ΕΕ, την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ότι και σοβαρολογούσε για την εξεύρεση λύσης και θα ήταν πρόθυμος να σταθεί απέναντι στους σκληροπυρηνικούς του Brexit στο δικό του κόμμα, καθώς και στους Δημοκρατικούς Ενωτικούς στην Βόρεια Ιρλανδία, για να την φέρει εις πέρας.

Ο Σούνακ πόνταρε ότι οι διαπραγματεύσεις θα έπρεπε να γίνουν μυστικά, χωρίς διαρροές. Ήταν πρόθυμος να στοιχηματίσει την πρωθυπουργία του για το αποτέλεσμα. Η φον ντερ Λάιεν, από την πλευρά της, αποφάσισε ότι η ΕΕ είχε την πολυτέλεια να κάνει πιο ουσιαστικές παραχωρήσεις στον Σούνακ παρά στον Τζόνσον, καθώς σε αντίθεση με τον τελευταίο, ο Σούνακ ήταν αξιόπιστος στο ότι θα κρατούσε τον λόγο του. Στις 27 Φεβρουαρίου 2023, ένας ενθουσιασμένος Σούνακ αποκάλυψε το «Πλαίσιο Windsor» (Windsor Framework) για την εφαρμογή του NIP δίπλα σε μια εμφανώς ανακουφισμένη φον ντερ Λάιεν. Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο, τα περισσότερα αγαθά που εξάγονται από την Μεγάλη Βρετανία προς την Βόρεια Ιρλανδία θα περνούν πλέον από μια «πράσινη λωρίδα» με ελάχιστους τελωνειακούς ελέγχους και γραφειοκρατία, ενώ το 90% των αγαθών που καταναλώνονται στην Βόρεια Ιρλανδία δεν θα χρειάζεται να ακολουθούν τους κανόνες της ενιαίας αγοράς της ΕΕ. Οι κάτοικοι της Βόρειας Ιρλανδίας θα έχουν το δικαίωμα να αντιταχθούν στους νέους νόμους της ΕΕ για τα αγαθά, εάν αρκετά μέλη της νομοθετικής τους συνέλευσης τους απορρίψουν (το λεγόμενο «Stormont Break»). Σε αντάλλαγμα, ο Σούνακ υποσχέθηκε να εγκαταλείψει ένα κομμάτι της προτεινόμενης νομοθεσίας του που θα επέτρεπε στην βρετανική κυβέρνηση να καταργήσει μονομερώς το πρωτόκολλο ανά πάσα στιγμή˙ ένας αξιωματούχος της ΕΕ είχε αναφερθεί σε αυτήν την πιθανή διάταξη ως ένα γεμάτο όπλο στο τραπέζι.

Το Πλαίσιο του Windsor δεν είναι τέλειο -οι εμπορικές τριβές μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Μεγάλης Βρετανίας έχουν μειωθεί δραστικά, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχουν εξαλειφθεί, αφού τα εμπορεύματα που προορίζονται για την Δημοκρατία της Ιρλανδίας πρέπει ακόμη να περάσουν από μια «κόκκινη λωρίδα» με πλήρεις τελωνειακούς ελέγχους- αλλά η συμφωνία προχωρά πολύ περισσότερο από όσο θα πίστευε οποιοσδήποτε αναλυτής πριν από λίγους μήνες. Η ΕΕ εγκατέλειψε την συχνά σκληρή και ακριβόλογη διαπραγματευτική της στάση όταν επρόκειτο να προστατεύσει την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς της, επιτρέποντας πιο ρεαλιστικές λύσεις δεδομένης της ιδιότυπης θέσης της Βόρειας Ιρλανδίας. Επίσης, για πρώτη φορά, η βρετανική κυβέρνηση παραδέχεται, με καθυστέρηση, ότι το Brexit είχε πραγματικούς συμβιβασμούς, πιο ορατούς στην Βόρεια Ιρλανδία. Αν και το Μπέλφαστ θα αναγκαστεί να συμμορφωθεί με τους νέους κανόνες της ενιαίας αγοράς της ΕΕ χωρίς να έχει δικαίωμα ψήφου γι' αυτούς στις Βρυξέλλες, το αναθεωρημένο πρωτόκολλο θα φέρει επίσης την Βόρεια Ιρλανδία στην μοναδική θέση να έχει de facto εμπορική πρόσβαση χωρίς τριβές τόσο στην βρετανική όσο και στην ενιαία αγορά της ΕΕ.

Ο Σούνακ ελπίζει τώρα ότι η διαπραγματευτική του λύση για μια πιο ρεαλιστική εφαρμογή του πρωτοκόλλου θα ανοίξει το δρόμο στο Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα να εγκαταλείψει την αντίθεσή του στην ένταξή του στην περιφερειακή κυβέρνηση με το φιλοϊρλανδικό Sinn Fein και να προχωρήσει στην διακυβέρνηση. Αυτό θα πρέπει να απαλύνει τυχόν άμεσες απαιτήσεις για την ιρλανδική επανένωση από τους Ρεπουμπλικάνους που ισχυρίζονται ότι το σύστημα αποκεντρωμένης κυβέρνησης που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής δεν λειτουργεί πλέον. Επιπλέον, μετά την παραίτηση-σοκ της Νίκολα Στέρτζον από την ηγεσία του Εθνικού Κόμματος της Σκωτίας και από την θέση της ως πρωθυπουργός της Σκωτίας, το κίνημα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας έχασε έναν από τους πιο χαρισματικούς και συναρπαστικούς πρωταγωνιστές του. Ο δημόσιος ενθουσιασμός για την ανεξαρτησία είχε ήδη ψυχρανθεί σημαντικά μετά τα πανδημικά έτη 2020 και 2021, όταν η πολιτική της Στέρτζον για την COVID-19 αποδείχθηκε πολύ πιο ικανή από την πολιτική του Τζόνσον και πάνω από το 50% των Σκωτσέζων ήταν υπέρ της αποχώρησης από το Ηνωμένο Βασίλειο. Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις, μόνο το 40% με 45% εξακολουθεί να είναι πεπεισμένο για την ανεξαρτησία της Σκωτίας, ενώ το 45% με 50% είναι κατά. Πράγματι, το Ηνωμένο Βασίλειο μοιάζει ξαφνικά σήμερα πιο ενωμένο από όσο τα τελευταία δέκα χρόνια, και κάθε κίνδυνος σταδιακής αποκέντρωσης σε κάτι σαν το «Πρώην Ηνωμένο Βασίλειο της Αγγλίας και της Ουαλίας» φαίνεται να έχει εξασθενίσει προς το παρόν.

ΚΑΘΑΡΙΖΕΙ Ο ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ