Secure ConnectionΗ Ετήσια Εκτίμηση Απειλής κατά των ΗΠΑ για το 2023
Ο οδηγός της εξωτερικής πολιτικής της Αμερικής έναντι των αντιπάλων της
Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα
Στις 8 Μαρτίου 2023, το Γραφείο του Διευθυντή Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ δημοσίευσε την Ετήσια Εκτίμηση Απειλής. Μέσα σε αυτήν καθορίζονται οι δρώντες/παράγοντες εκείνοι που αποτελούν τις κυριότερες απειλές για την αμερικανική εθνική ασφάλεια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αμερικανικής κοινότητας υπηρεσιών πληροφοριών. Η σημασία του εν λόγω εγγράφου έγκειται στο γεγονός ότι αποτελεί την βάση για την χάραξη της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ και κατ’ επέκταση την διαμόρφωση των διμερών σχέσεων των ΗΠΑ με τους υπόλοιπους διεθνείς δρώντες.
Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΥΚΑΚΗΣ είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (Master of Arts) στη «Διακυβέρνηση, Ανάπτυξη και Ασφάλεια στη Μεσόγειο» του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Κύριος Ερευνητής του Κέντρου Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων (ΚΕΔΙΣΑ), Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.) και Ερευνητικός Συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων, Ασφάλειας & Γεωοικονομίας «ΕΡΜΗΣ».
Όσον αφορά τις Συγκρούσεις και την Ευθραυστότητα [54], το τελευταίο κεφάλαιο αναφέρει ότι «Οι διακρατικές συγκρούσεις, η κρατική αστάθεια και άλλες προκλήσεις διακυβέρνησης αποτελούν άμεσες και έμμεσες προκλήσεις για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, καθώς και στους συμμάχους και τους εταίρους μας. Οι αυξανόμενες εντάσεις που υποστηρίζονται από την εντατικοποίηση του στρατηγικού ανταγωνισμού παρουσιάζουν πολυάριθμες συνέπειες για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ και των εταίρων». Ακολούθως καθορίζονται ως πιθανές διακρατικές συγκρούσεις αυτές μεταξύ Ινδίας-Κίνας, Ινδίας-Πακιστάν, Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας, ως εσωτερικές διαμάχες αυτές στο Ιράκ, την Βιρμανία, την Ανατολική Αφρική (με έμφαση την Ερυθραία, την Αιθιοπία, το Κονγκό, και την Σομαλία) και το Δυτικό Ημισφαίριο (με έμφαση τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική) κάνοντας ειδική μνεία στο Αφγανιστάν.
Τέλος, ως προς τις προκλήσεις διακυβέρνησης, ως σημαντικότερες προσδιορίζονται η οπισθοδρόμηση σε θέματα δημοκρατίας στην Δυτική Αφρική, και οι περιβαλλοντικές συνθήκες στην Ανατολική και Κεντρική Αφρική, η άνοδος λαϊκιστικών κομμάτων στην Ευρώπη, η λαϊκή δυσαρέσκεια και ανατροπή του status quo στο Δυτικό Ημισφαίριο, καθώς και η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στην Τυνησία.
Η ΒΑΣΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ
Αν και στην εισαγωγή της Ετήσιας Εκτίμησης Απειλής των ΗΠΑ –όπως επισημάνθηκε στην αρχή του άρθρου- αναφέρεται ότι η σειρά των θεμάτων που παρουσιάζονται δεν υποδηλώνει απαραίτητα τη σχετική τους σημασία ή το μέγεθος των απειλών, η έκταση που αφιερώνεται για την ανάλυση κάθε απειλής αποτελεί μια ένδειξη όσον αφορά την προτεραιοποίησή τους. Το γεγονός, επομένως, ότι η ανάλυση κινδύνου σχετικά με την Κίνα καταλαμβάνει έξι σελίδες, ενώ οι αντίστοιχες για την Ρωσία, το Ιράν, και την Βόρεια Κορέα καταλαμβάνουν πέντε, τρεις και δύο αντίστοιχα, υποδηλώνει ότι η Κίνα αποτελεί την βασική απειλή για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, γεγονός που επαληθεύεται και από το περιεχόμενο της εν λόγω ανάλυσης, ειδικά όσον αφορά τον τομέα της τεχνολογίας και της οικονομίας. Αυτό επιβεβαιώνεται εξάλλου και από τη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ που εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2022 [55], στην οποία αναφέρεται ότι «Η Κίνα αποτελεί το μοναδικό ανταγωνιστή που έχει τόσο την πρόθεση να αναδιαμορφώσει την διεθνή τάξη όσο και, ολοένα και περισσότερο, την οικονομική, διπλωματική, στρατιωτική και τεχνολογική ισχύ για να το κάνει» [56].
Δευτερεύουσες αλλά σε καμία περίπτωση αμελητέες απειλές αποτελούν τόσο η Ρωσία, όσο και το Ιράν, και η Βόρεια Κορέα, όχι μόνο λόγω των πυρηνικών τους δυνατοτήτων αλλά και λόγω των αναπτυσσόμενων δυνατοτήτων τους στον τομέα του κυβερνοχώρου και του διαστήματος. Για την ακρίβεια, οι δύο αυτοί τομείς αναμένεται να αποτελέσουν δύο από τους πιο ενεργά εμπλεκόμενους τομείς του πολυχωρικού (multidomain) πεδίου διεξαγωγής επιχειρήσεων, μέσω των οποίων διάφοροι δρώντες θα είναι σε θέση να διεξάγουν υβριδικό πόλεμο. Ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί τέλος στην προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση φαινομένων παγκόσμιας κλίμακας όπως η κλιματική αλλαγή, οι πανδημίες, οι αθρόες μεταναστευτικές ροές, το διεθνές οργανωμένο έγκλημα, και η τρομοκρατία, καθώς λειτουργούν ως αποσταθεροποιητικοί παράγοντες ευνοώντας την εκδήλωση εσωτερικών αναταραχών και συγκρούσεων. Οι καταστάσεις αυτές έχουν οδηγήσει στον χαρακτηρισμό αρκετών κρατών ως «εύθραυστα» (fragile states), προκαλώντας παγκόσμια ανησυχία για το μέλλον της διεθνούς τάξης και ασφάλειας.
Έχοντας αναφέρει τα κυριότερα σημεία της Ετήσιας Εκτίμησης Απειλής των ΗΠΑ, το μόνο που απομένει είναι να παρατηρήσουμε με ποιον τρόπο θα αξιοποιηθούν μελλοντικά τα περιεχόμενά της από την ηγεσία των ΗΠΑ όσον αφορά την διαμόρφωση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Υπό «κανονικές συνθήκες» τα συμπεράσματα στα οποία έχει καταλήξει σύσσωμη η αμερικανική κοινότητα των υπηρεσιών πληροφοριών, θα έπρεπε να αποτυπωθούν στην επόμενη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ. Επειδή ωστόσο η τελευταία Στρατηγική αφενός δημοσιεύτηκε μόλις λίγους μήνες πριν την δημοσίευση της Ετήσιας Εκτίμησης Απειλής και, αφετέρου, η περιγραφή του περιβάλλοντος ασφάλειας που περιέχεται στην Στρατηγική δεν παρουσιάζει σημαντικές διαφορές με τα περιεχόμενα της Ετήσιας Εκτίμησης, το πιθανότερο είναι να μη δημοσιευτεί νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας στο προσεχές χρονικό διάστημα. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, δεν θα πρέπει να αναμένεται βελτίωση των διμερών σχέσεων των ΗΠΑ με την Κίνα, την Ρωσία, το Ιράν, και την Βόρεια Κορέα εκτός βέβαια αν σημειωθεί κάποια ριζική αλλαγή στην εξωτερική πολιτική των εν λόγω κρατών, ιδιαίτερα σχετικά με τις πυρηνικές τους δυνατότητες. Ενδεχόμενη δε προσέγγιση κάποιων από τα προαναφερθέντα μέρη θα πραγματοποιηθεί κατά πάσα πιθανότητα στην βάση επίλυσης των μειζόνων ζητημάτων παγκόσμιου ενδιαφέροντος που αναφέρθηκαν, καθώς οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν το σημαντικό ρόλο των υπόλοιπων διεθνών δρώντων στην επιτυχή τους αντιμετώπιση.