Το καταναλωτικό αίνιγμα της Κίνας

Εάν η κινεζική κυβέρνηση μπορέσει να αναπτύξει και να διατηρήσει μια ατζέντα υπέρ της κατανάλωσης, θα μεταμορφώσει την διεθνή φήμη της χώρας. Από τότε που εγκατέλειψε την εμμονή της με την αύξηση του ΑΕΠ, η Κίνα αναζητά τρόπους για να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο διεθνή σκεπτικισμό για την οικονομία της. Μια γνήσια στροφή προς την αύξηση της κατανάλωσης θα μπορούσε να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στο να ξεπεραστεί ο σκεπτικισμός των επενδυτών και να καθησυχαστούν οι παγκόσμιες αγορές. Δεν είναι μόνο αυτό. Η απελευθέρωση της εγχώριας κατανάλωσης είναι επίσης ο ασφαλέστερος δρόμος για να επιτύχει η Κίνα τον στόχο της να γίνει η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, με άξονα την μεγαλύτερη μεσαία τάξη στον κόσμο, μέχρι το 2035. Μια τέτοια στροφή επιφέρει και κλιματικά οφέλη: περισσότερη κατανάλωση σημαίνει λιγότερες επενδύσεις σε εκείνους τους βιομηχανικούς τομείς που παρήγαγαν το μεγαλύτερο μέρος των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της Κίνας κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Μια επιτυχημένη στροφή προς την κατανάλωση, λοιπόν, θα διευκολύνει επίσης την δύσκολη μετάβαση της Κίνας στο net zero [στμ: το σημείο όπου οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου είναι ίσες με το ποσό των ίδιων αερίων που αφαιρείται από την ατμόσφαιρα], το οποίο το Πεκίνο έχει δεσμευτεί να επιτύχει έως το 2060.

Μια συστηματική προσπάθεια του Πεκίνου να ενισχύσει την εγχώρια κατανάλωση μπορεί επίσης να συμβάλει στην σταθεροποίηση της αμερικανοκινεζικής οικονομικής σχέσης. Με το να εστιάσει στην βελτίωση του εισοδήματος των νοικοκυριών, η κινεζική κυβέρνηση θα κάνει πολλά για να επαναπροσδιορίσει την ισορροπία μεταξύ του μεγαλύτερου αποταμιευτή στον κόσμο και του μεγαλύτερου καταναλωτή στον κόσμο. Με το να γίνει ένας πιο σημαντικός εισαγωγέας και καταναλωτής ξένων προϊόντων, η Κίνα θα μπορούσε να συμβάλει στην άμβλυνση των μακροχρόνιων πηγών σύγκρουσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες για το νόμισμα, το εμπόριο, και τις θέσεις εργασίας. Επί του παρόντος, για παράδειγμα, η Κίνα κατηγορεί τις Ηνωμένες Πολιτείες για την έναρξη εμπορικού πολέμου και οι Ηνωμένες Πολιτείες κατηγορούν την Κίνα ότι χρησιμοποιεί κρατικές επιδοτήσεις και χειραγώγηση του νομίσματος για να υποσκάπτει τις αμερικανικές βιομηχανίες και να κάνει τα προϊόντα της πολύ φτηνά στις αμερικανικές αγορές. Εστιάζοντας στην εγχώρια κατανάλωση, το Πεκίνο θα μπορούσε να μετριάσει την τάση της κάθε πλευράς να κατηγορεί την άλλη για τα οικονομικά της προβλήματα.

Κανένα από αυτά τα βήματα, ωστόσο, δεν είναι εγγυημένο ότι θα φέρει αποτελέσματα. Ακόμα και αν το Πεκίνο δεσμευτεί σε μια ατζέντα υπέρ της κατανάλωσης, θα δυσκολευτεί να εκτελέσει το σχέδιο αυτό ενόψει των εσωτερικών πολιτικών περιορισμών, όπως η αντιμετώπιση συμφερόντων στον κρατικό τομέα. Για παράδειγμα, οι οικονομικές πολιτικές που ωφελούν τα κινεζικά νοικοκυριά θα έρθουν αναγκαστικά εις βάρος μιας ισχυρής εκλογικής ομάδας και ενός δημοσιονομικού εργαλείου του ΚΚΚ: των κρατικών επιχειρήσεων, οι οποίες θα είναι απρόθυμες να διανείμουν τα κέρδη τους στα νοικοκυριά. Χωρίς να επιστρατεύσει τις κρατικές επιχειρήσεις στην αναδιανομή, το Πεκίνο θα πρέπει είτε να ανεχθεί εντολές του που δεν θα χρηματοδοτούνται είτε να περικόψει τις παροχές κοινωνικής ασφάλισης για να αποφύγει την αποστράγγιση των δημοσιονομικών του ταμείων. Και αυτή η τελευταία επιλογή θα είναι πολιτικά αντιδημοφιλής και πιθανότατα θα προκαλέσει κοινωνική αστάθεια, όπως έδειξαν οι πρόσφατες διαμαρτυρίες των συνταξιούχων κατά των κυβερνητικών περικοπών στις ιατρικές παροχές τους. Επιπλέον, η διατήρηση της εγχώριας κατανάλωσης θα απαιτήσει έναν ακμάζοντα ιδιωτικό τομέα, ώστε οι εταιρείες και οι επιχειρήσεις να παραμείνουν ο μοχλός της δημιουργίας θέσεων εργασίας και αύξησης του εισοδήματος. Αλλά μια τέτοια προσέγγιση θα απαιτήσει την αντιστροφή της τάσης συγκεντρωτισμού του Πεκίνου της τελευταίας δεκαετίας, κατά την οποία οι εταιρείες περιορίστηκαν. Η παροχή περισσότερης εξουσίας στον ιδιωτικό τομέα θα δοκιμάσει σοβαρά την διάθεση της κυβέρνησης του Xi για μεγαλύτερο έλεγχο.

Για την Κίνα, η τόνωση της κατανάλωσης ήταν τόσο άπιαστη όσο και η μεταρρύθμιση της υγειονομικής περίθαλψης στις Ηνωμένες Πολιτείες: υπήρχε επί μακρόν συναίνεση για την ανάγκη αλλαγής, αλλά ελάχιστα πράγματα άλλαξαν. Η κύρια διαφορά, ωστόσο, είναι ότι η Κίνα εξακολουθεί να βρίσκεται πολύ χαμηλότερα από τα επίπεδα του κατά κεφαλήν ΑΕΠ των ΗΠΑ και το να βασίζεται στην κατανάλωση είναι το καλύτερο στοίχημα του Πεκίνου για να καλύψει την διαφορά. Είτε της αρέσει είτε όχι, η Κίνα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σκληρή επιλογή. Μπορεί είτε να επιλέξει μια πορεία υπέρ της κατανάλωσης είτε να διακινδυνεύσει να χάσει τον στόχο της να γίνει η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου την επόμενη δεκαετία.

Copyright © 2023 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/china/chinas-consumption-conundrum

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition