Οι πηγές της ρωσικής ανάρμοστης συμπεριφοράς

Εκ των υστέρων, ωστόσο, είναι ξεκάθαρο ότι η Μόσχα έθετε τις βάσεις για το αυτοκρατορικό σχέδιο του Πούτιν —ειδικά στην Ουκρανία. Το Κρεμλίνο ανέπτυξε μια εμμονή με την χώρα μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση του 2004-5, όταν εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές εμπόδισαν τον προτιμώμενο υποψήφιο της Ρωσίας να γίνει πρόεδρος μετά από αυτό που ευρέως θεωρείτο ως νοθευμένες εκλογές. Αυτή η εμμονή αντικατοπτρίστηκε στις κύριες ρωσικές πολιτικές εκπομπές, οι οποίες άρχισαν να αφιερώνουν την primetime [τηλεοπτική] κάλυψη στην Ουκρανία, φλυαρώντας για τις υποτιθέμενες ρωσοφοβικές Αρχές της χώρας. Για τα επόμενα 16 χρόνια, ακριβώς μέχρι την εισβολή, οι Ρώσοι άκουγαν τους παρουσιαστές ειδήσεων να περιγράφουν την Ουκρανία ως μια κακή χώρα, ελεγχόμενη από τις Ηνωμένες Πολιτείες, που καταπίεζε τον ρωσόφωνο πληθυσμό της. (Ο Πούτιν είναι φαινομενικά ανίκανος να πιστέψει ότι οι χώρες μπορούν πραγματικά να συνεργαστούν, και πιστεύει ότι οι περισσότεροι από τους στενότερους εταίρους της Ουάσιγκτον είναι στην πραγματικότητα απλώς οι μαριονέτες της —συμπεριλαμβανομένων και άλλων μελών του ΝΑΤΟ).

Ο Πούτιν, εν τω μεταξύ, συνέχισε να εργάζεται για την εδραίωση της εξουσίας του εγχωρίως. Το σύνταγμα της χώρας περιόριζε τους προέδρους σε δύο συνεχόμενες θητείες, αλλά το 2008, ο Πούτιν έφτιαξε ένα σχέδιο για να διατηρήσει τον έλεγχό του: θα υποστήριζε την προεδρική υποψηφιότητα του συμμάχου του, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, εάν ο Μεντβέντεφ υποσχόταν να κάνει τον Πούτιν πρωθυπουργό. Αμφότεροι οι άνδρες ακολούθησαν [το σχέδιο], και τις πρώτες εβδομάδες της προεδρίας του Μεντβέντεφ, εμείς στο Υπουργείο Εξωτερικών ήμασταν αβέβαιοι σε ποιον από τους δύο άνδρες θα έπρεπε να απευθύνουμε τις εκθέσεις μας. Ως πρόεδρος, ο Μεντβέντεφ ήταν συνταγματικά επιφορτισμένος με την διεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής, αλλά όλοι καταλάβαιναν ότι ο Πούτιν ήταν η ισχύς πίσω από τον θρόνο.

Τελικά αναφερόμασταν στον Μεντβέντεφ. Η απόφαση ήταν μια από τις πολλές εξελίξεις που με έκαναν να σκεφτώ ότι ο νέος πρόεδρος της Ρωσίας ίσως να ήταν κάτι περισσότερο από ένας απλός υπηρεσιακός. Ο Μεντβέντεφ δημιούργησε θερμούς δεσμούς με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, συναντήθηκε με Αμερικανούς επιχειρηματικούς ηγέτες, και συνεργάστηκε με την Δύση ακόμη και όταν φαινόταν να έρχεται σε αντίθεση με τα ρωσικά συμφέροντα. Για παράδειγμα, όταν αντάρτες προσπάθησαν να ανατρέψουν το καθεστώς του Μουάμαρ αλ Καντάφι στην Λιβύη, ο ρωσικός στρατός και το Υπουργείο Εξωτερικών αντιτάχθηκαν στις προσπάθειες του ΝΑΤΟ να δημιουργήσει μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την χώρα. Ο Καντάφι είχε ιστορικά καλές σχέσεις με τη Μόσχα και η χώρα μας είχε επενδύσεις στον πετρελαϊκό τομέα της Λιβύης, επομένως το Υπουργείο μας δεν ήθελε να βοηθήσει τους αντάρτες να κερδίσουν. Ωστόσο, όταν η Γαλλία, ο Λίβανος, και το Ηνωμένο Βασίλειο –με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών– υπέβαλαν πρόταση ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που θα επέτρεπε μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, ο Μεντβέντεφ μάς ζήτησε να απόσχουμε αντί να ασκήσουμε βέτο. (Υπάρχουν στοιχεία ότι ο Πούτιν ίσως να διαφώνησε με αυτήν την απόφαση).

Εργαζόμενοι κολλούν προεκλογικές αφίσες με τον Πούτιν και τον Μεντβέντεφ σε ένα κτίριο γραφείων στο Κρασνοντάρ, στην Ρωσία, τον Νοέμβριο του 2011. Eduard Korniyenko / Reuters
-------------------------------------------------------------

Όμως, το 2011, ο Πούτιν ανακοίνωσε τα σχέδιά του να θέσει ξανά υποψηφιότητα για πρόεδρος. Ο Μεντβέντεφ -απρόθυμα, όπως φάνηκε- παραμερίστηκε και αποδέχθηκε την θέση του πρωθυπουργού. Οι φιλελεύθεροι ήταν εξοργισμένοι και πολλοί έκαναν έκκληση για μποϊκοτάζ ή υποστήριξαν ότι οι Ρώσοι θα έπρεπε σκόπιμα να χαλάσουν τα ψηφοδέλτιά τους. Αυτοί οι διαδηλωτές αποτελούσαν μόνο ένα μικρό μέρος του πληθυσμού της Ρωσίας, επομένως η διαφωνία τους δεν απείλησε σοβαρά τα σχέδια του Πούτιν. Αλλά ακόμη και η περιορισμένη επίδειξη αντίθεσης φαινόταν να κάνει τη Μόσχα νευρική. Ο Πούτιν εργάστηκε έτσι για να ενισχύσει την συμμετοχή στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2011 ώστε να κάνει τα εκλογικά αποτελέσματα να φαίνονται νόμιμα -μια από τις αρχικές προσπάθειές του να περιορίσει τον πολιτικό χώρο που χωρίζει τον λαό από την εξουσία του. Η προσπάθεια αυτή επεκτάθηκε και στο Υπουργείο Εξωτερικών. Το Κρεμλίνο έδωσε στην πρεσβεία μου, και σε όλους τους άλλους, το καθήκον να κάνουν τους Ρώσους που βρίσκονταν στο εξωτερικό να ψηφίσουν.

Δούλευα τότε στη Μογγολία. Όταν ήρθαν οι εκλογές, ψήφισα για ένα κόμμα που δεν ανήκε στον Πούτιν, ανησυχώντας ότι αν δεν ψήφιζα καθόλου, η ψήφος μου θα πήγαινε για λογαριασμό μου στο [κόμμα] Ενωμένη Ρωσία του Πούτιν. Αλλά η γυναίκα μου, που εργαζόταν στην πρεσβεία ως διευθύντρια γραφείου, μποϊκόταρε. Ήταν μια από τις μόλις τρεις υπαλλήλους της πρεσβείας που δεν συμμετείχαν.

Λίγες μέρες αργότερα, οι επικεφαλής των πρεσβειών εξέτασαν την λίστα του προσωπικού που ψήφισε στις εκλογές. Όταν κατονομάστηκαν, οι άλλοι δύο μη ψηφοφόροι είπαν ότι δεν γνώριζαν ότι έπρεπε να συμμετάσχουν και υποσχέθηκαν να το κάνουν στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές. Η σύζυγός μου, ωστόσο, είπε ότι δεν ήθελε να ψηφίσει, σημειώνοντας ότι ήταν συνταγματικό της δικαίωμα να μην συμμετέχει. Σε απάντηση, ο «δεύτερος» της πρεσβείας οργάνωσε μια εκστρατεία εναντίον της. Της φώναξε, την κατηγόρησε για παραβίαση της πειθαρχίας, και είπε ότι θα χαρακτηριζόταν «πολιτικά αναξιόπιστη». Την περιέγραψε ως «συνεργό» του Αλεξέι Ναβάλνι, ενός εξέχοντος ηγέτη της αντιπολίτευσης. Αφότου η σύζυγός μου δεν ψήφισε ούτε στις προεδρικές εκλογές, ο πρέσβης δεν της μιλούσε για μια εβδομάδα. Ο αναπληρωτής του δεν της μιλούσε για περισσότερο από ένα μήνα.

ΞΕΦΕΥΓΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ