Αλλάζοντας τις ισορροπίες στις περιφερειακές συγκρούσεις

Τα UAV δεν αποτελούν πλέον αποκλειστικό εργαλείο των κυβερνήσεων και των οργανισμών που σχετίζονται με την ασφάλεια. Τα τελευταία χρόνια, ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός μη κρατικών ή παρακρατικών δρώντων (ειδικά στην Μέση Ανατολή και πιο πρόσφατα στην Ουκρανία [5]) έχουν εντάξει στο οπλοστάσιό τους μια ευρεία γκάμα απλών και εξελιγμένων συστημάτων UAV. Φυσικά, δεν πρόκειται για εξελιγμένα UAV υψηλής στρατιωτικής τεχνολογίας όπως το αμερικανικό MQ-9Α Predator ή το RQ-4 Global Hawk. Ωστόσο, παραστρατιωτικές ομάδες και μη κρατικές πολιτοφυλακές όπως η λιβανέζικη Hezbollah, η Ansar Allah των Χούθι στην Υεμένη, και η παραστρατιωτική ομάδα Aerorozvidka της Ουκρανίας, έχουν αποκτήσει πρόσβαση σε στρατιωτικού επιπέδου συστήματα αναγνώρισης και επιτήρησης (ISR) που παρέχονται από άλλα κράτη (π.χ. Ιράν στην περίπτωση του Λιβάνου) ή κατασκευάζονται τοπικά μέσω εμπορικά διαθέσιμων εξαρτημάτων [6].

Γενικά, τα UAV επηρεάζουν επίσης τον τρόπο με τον οποίο ασκείται η σκληρή ισχύς από κρατικούς (και μη) παράγοντες και γίνονται άμεσα αντιληπτές οι όποιες επιπτώσεις στο διεθνές δίκαιο. Ωστόσο, παρά τον συνεχώς επεκτεινόμενο ρόλο τους, τα UAV δεν έχουν (ακόμη) αντικαταστήσει τα επανδρωμένα αεροσκάφη ως το κύριο μέσο διεξαγωγής αεροπορικών επιχειρήσεων σε κανένα στρατό παγκοσμίως. Ενώ τα UAV παρέχουν μια ιδανική πλατφόρμα για επιχειρήσεις ISR/ISTAR και διάφορες επιχειρήσεις κρούσης σε ασύμμετρα σενάρια, έχουν ακόμα πολύ δρόμο μέχρι να επιδείξουν το ίδιο επίπεδο αποτελεσματικότητας έναντι συμβατικών και καλά εξοπλισμένων δυνάμεων και σε επιχειρησιακά περιβάλλοντα με υψηλό ηλεκτρονικό κορεσμό (jamming, spoofing, deception), με ενεργή και πολυ-επίπεδη αεράμυνα, στα οποία παραμένουν εξαιρετικά ευάλωτα και με περιορισμένη επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα. Οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις και τα προηγμένα συστήματα επικοινωνίας πιθανότατα θα αντισταθμίσουν ή θα μειώσουν αυτούς τους περιορισμούς, με όλο και περισσότερα κράτη να επενδύουν μεγάλα ποσά στο σχεδιασμό και στην ανάπτυξη μη επανδρωμένων συστημάτων πολλαπλών ρόλων.

ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΜΕΝΗ ΔΙΑΔΟΣΗ

Ο τρόπος με τον οποίο τα UAV σχηματίζουν τον στρατιωτικό τους ρόλο παραμένει σταδιακός και σταθερός. Ωστόσο, ο ρυθμός αυτής της διαδικασίας πρόκειται να επιταχυνθεί εκθετικά τα επόμενα χρόνια, καθώς τα επόμενα συστήματα UAV θα διαθέτουν περισσότερα χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητας (stealth/low observability), μεγαλύτερη ακρίβεια και ισχύ πυρός, αυξημένη επιβιωσιμότητα, θα είναι ταχύτερα, θα επιχειρούν σε μεγαλύτερες αποστάσεις και για περισσότερη διάρκεια ενώ παράλληλα θα έχουν την ικανότητα μεταφοράς μεγαλύτερου ωφέλιμου φορτίου (αισθητήρες και όπλα).
Εντούτοις, σε πολλές αποσταθεροποιημένες περιοχές, η ευρεία διάδοση των UAV ακολουθεί μια ταχύτερα αναπτυσσόμενη τροχιά για δύο βασικούς λόγους:

-πρώτον, την αυξανόμενη ανάγκη για ικανά και φθηνά συστήματα μάχης από πολλά αυταρχικά πολιτικά καθεστώτα για να απαλλαγούν από εσωτερικές απειλές, όπως ένοπλες αυτονομιστικές/επαναστατικές ομάδες, και για να εκδηλώσουν εμπράκτως την επιθετικότητα προς όμορες χώρες. Συνήθως, η πηγή πρόσκτησης αυτών των μέσων είναι έτερες χώρες που αναζητούν άμεση ρευστότητα και είναι υπό το καθεστώς κυρώσεων (π.χ. η πρόσφατη προμήθεια Ιρανικών UAV στη Ρωσία [7])

-δεύτερον, η δύσκολη οικονομική και ενεργειακή κατάσταση που βιώνουν επί του παρόντος πολλές χώρες, αναγκάζει τις κυβερνήσεις να στραφούν σε προσιτές, μη επανδρωμένες λύσεις εν μέσω μιας ανησυχητικά παγκόσμιας διαδικασίας επανεξοπλισμού, καθώς τα UAV είναι επί συνόλω πιο οικονομικά στην απόκτηση, λειτουργία, και συντήρηση σε σχέση με τα επανδρωμένα αεροσκάφη, και απαιτούν συντομότερη και λιγότερο εξειδικευμένη εκπαίδευση πληρώματος (τεχνικού και επιχειρησιακού προσωπικού).
Η χρήση UAV μπορεί, ωστόσο, να περιπλέξει διάφορες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις και προσπάθειες διαχείρισης αποκλιμάκωσης σε πολλές ευαίσθητες περιοχές και να αναθερμάνει τον περιφερειακό ανταγωνισμό, όπως γίνεται αντιληπτό στην συνεχιζόμενη διένεξη Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, και στην εν εξελίξει εμφύλια διαμάχη της Υεμένης.

Ένα Bayraktar κατά την στρατιωτική παρέλαση για την Ημέρα της Ανεξαρτησίας στο κέντρο του Κιέβου, στην Ουκρανία, στις 18 Αυγούστου 2021. Gleb Garanich/ Reuters
--------------------------------------------------------------

Τα σύγχρονα UAV έχουν προχωρήσει πέρα από το σημείο να αναλαμβάνουν αποκλειστικά αποστολές απόκτησης πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης (ISR), ή κατάδειξης με συστήματα λέιζερ για κρούση με όπλα ακριβείας μαχητικών αεροσκαφών και επιθετικών ελικοπτέρων. Τα προσφάτως αναπτυγμένα μη επανδρωμένα συστήματα MALE (Μέσου Ύψους – Υψηλής Αυτονομίας/Medium Altitude Long Endurance) είναι σχεδιασμένα για να παρέχουν συνεχή και αδιάλειπτη απεικόνιση σε όλο το ηλεκτρομαγνητικό (Ε/Μ) και ηλεκτροπτικό (Ε/Ο) φάσμα πάνω από μια συγκεκριμένη τοποθεσία επί σχεδόν 24 ώρες. Η ικανότητα διεξαγωγής αποστολών μεγάλης διάρκειας έχει μεγάλη σημασία για τον πλήρη και αποτελεσματικό αμυντικό σχεδιασμό. Οι αποστολές ISR/ISTAR εξελίσσονται σταδιακά με σκοπό να συμπεριλάβουν επιχειρήσεις αέρος-επιφανείας (αντιπλοϊκές ASW – Antiship Warfare, ανθυποβρυχιακές ASuW – Antisubmarine Warfare), καθώς νεότερες, αναβαθμισμένες και πιο ικανές εκδόσεις των υπαρχόντων UAV (όπως το MQ-9B Sea Guardian, που θα αποκτηθεί και από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις) κρίνονται επιχειρησιακά και τίθενται σε υπηρεσία από πολλές Πολεμικές Αεροπορίες ανά τον κόσμο. Ο συνδυασμός των επιχειρήσεων ISR/ΙSTAR με τις αποστολές κρούσης ακριβείας είναι το επόμενο λογικό βήμα στην προοπτική του σχεδιασμού, της ανάπτυξης, της διαχείρισης, της εκπαίδευσης, και της προμήθειας σύγχρονων μη επανδρωμένων συστημάτων.