Η Wagner στρέφεται πάλι στην Αφρική;

Η διαβόητη παραστρατιωτική εταιρεία Wagner της Ρωσίας ίσως να οδηγείται σε ήττα στην Ουκρανία. Η ομάδα έχει υποστεί τεράστιες απώλειες τους τελευταίους πέντε μήνες και ο ηγέτης της, Yevgeny Prigozhin, έχει εμπλακεί σε μια διαμάχη υψηλού ρίσκου με τα κορυφαία στρατιωτικά στελέχη της Ρωσίας, τα οποία τον έχουν κατηγορήσει ότι βοηθά έμμεσα την Ουκρανία «σπέρνοντας ρήγματα» μεταξύ των ρωσικών δυνάμεων. Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, ο Prigozhin κατακεραύνωσε δημοσίως την ανώτερη στρατιωτική ηγεσία της Ρωσίας επειδή δεν προμήθευε την Wagner με αρκετά πυρομαχικά και απείλησε να αποσύρει τις δυνάμεις του από την πόλη Μπαχμούτ. Σύμφωνα με το βρετανικό υπουργείο Άμυνας, το Κρεμλίνο ίσως να επιδιώκει να αντικαταστήσει το απόσπασμα της Wagner στην Ουκρανία με δυνάμεις από άλλη ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία -μια [εταιρεία] που να μπορεί να την ελέγξει πιο στενά.

Ο ιδρυτής της Wagner, Yevgeny Prigozhin, με τους μισθοφόρους του στην Ουκρανία, τον Μάιο του 2023 . Press service of "Concord" / Reuters
---------------------------------------------------------------

Αλλά ακόμη και αν παραγκωνιστεί στην Ουκρανία, η Wagner είναι απίθανο να περάσει στην αφάνεια. Η ομάδα έχει επιδείξει παγκόσμιες φιλοδοξίες -και πολύ πιο κοντά στις αμερικανικές ακτές από όσο πολλοί συνειδητοποιούν. Έχει εξετάσει το ενδεχόμενο να εργαστεί στην Αϊτή και προσπάθησε να αγοράσει όπλα από την Τουρκία, σύμμαχο του ΝΑΤΟ. Αλλά η περιοχή στην οποία η Wagner έχει κάνει τις βαθύτερες εισβολές της -και όπου είναι πιθανό να επικεντρώσει εκ νέου τις προσπάθειές της σε περίπτωση αποτυχίας στην Ουκρανία- είναι η Αφρική.

Η ομάδα πιθανόν να παίζει ήδη ρόλο στο παρασκήνιο της κρίσης στο Σουδάν, όπου έχει δημιουργήσει δεσμούς με τον παραστρατιωτικό ηγέτη Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο (επίσης γνωστό ως Χεμέντι) και τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (Rapid Support Forces-RSF), μια από τις δύο κύριες παρατάξεις στον εμφύλιο πόλεμο που ετοιμάζεται. Η Wagner έχει επίσης εδραιωθεί στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και το Μάλι, δύο πρώην γαλλικές αποικίες όπου έχει καλύψει σε μεγάλο βαθμό το κενό που άφησαν οι αποχωρούσες γαλλικές και διεθνείς δυνάμεις. Και έχει στείλει μαχητές στην Λιβύη και τη Μοζαμβίκη, μεταξύ άλλων εύθραυστων κρατών όπου οι κυβερνήσεις και οι υποδομές χρειάζονται προστασία.

Η αυξανόμενη παρουσία της Wagner στην Αφρική αποτελεί μια δύσκολη πρόκληση για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ομάδα όχι μόνο ενισχύει αυταρχικές δυνάμεις, υποδαυλίζει την αστάθεια, και γενικά αγνοεί τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά ενεργεί επίσης ως πράκτορας του Κρεμλίνου και συμβάλλει στην ενίσχυση του αφηγήματός του. Ωστόσο, εν μέρει χάρη σε μια επιθετική εκστρατεία παραπληροφόρησης που υποστηρίζεται από το Κρεμλίνο [1], η Ρωσία και οι πληρεξούσιοι μισθοφόροι της παραμένουν δημοφιλείς στην Αφρική (και σε μεγάλο μέρος του παγκόσμιου Νότου), ακόμη και όταν οι περισσότεροι Δυτικοί πληθυσμοί έχουν στραφεί εναντίον της Μόσχας.

Οι προκλήσεις για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση της Wagner στις χώρες όπου δραστηριοποιείται, την άρνηση της πρόσβασης της Ρωσίας σε νέους πελάτες με τη μορφή στρατιωτικών δικτατοριών, και την διάτρηση του αφηγήματος της αυταρχικής σταθερότητας που έχει αναβαθμίσει το κύρος της Ρωσίας στην Αφρική. Η Ουάσινγκτον αγωνίζεται εδώ και καιρό να απαντήσει αποτελεσματικά στην ρωσική προπαγάνδα, αλλά η στρατηγική της κυβέρνησης Μπάιντεν να «προ-δημοσιοποιεί» τα ψέματα του Κρεμλίνου με το να αποχαρακτηρίζει πληροφορίες υπήρξε σπάνια επιτυχής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να συνεχίσουν να αναζητούν νέους και καινοτόμους τρόπους για την προληπτική αντιμετώπιση της ρωσικής παραπληροφόρησης, στερώντας από τη Μόσχα την ευκαιρία να κερδίσει καρδιές και μυαλά με τα ψέματά της.

ΤΟ ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

Η Wagner έχει σημειώσει σημαντική επιτυχία στην Αφρική από τότε που οι μισθοφόροι της αναπτύχθηκαν για πρώτη φορά στην Λιβύη και το Σουδάν, κάποια στιγμή μεταξύ του 2015 και του 2017. (Οι ειδικοί διαφωνούν σχετικά με τον ακριβή χρόνο και την τοποθεσία της πρώτης αφρικανικής αποστολής της ομάδας, εν μέρει επειδή αρχικά κράτησε χαμηλό προφίλ). Έκτοτε, η Wagner έχει εγκατασταθεί σε περισσότερες από δώδεκα αφρικανικές χώρες, αποσταθεροποιώντας στην πορεία τα συμφέροντα της Γαλλίας και των ΗΠΑ. Aν ο Prigozhin αντιμετωπίσει πρόσθετες αποτυχίες στην Ουκρανία, πιθανότατα θα στραφεί πίσω στα είδη των αποστολών στις οποίες η Wagner απολαμβάνει συγκριτικό πλεονέκτημα: την διεξαγωγή εκστρατευτικών επιχειρήσεων [2] και την παροχή ισχύος σε εύθραυστα κράτη με αντάλλαγμα την πρόσβαση σε πολύτιμους πόρους.

Αυτό το μοντέλο δεν είναι πουθενά πιο ελκυστικό από όσο στην Αφρική. Η ήπειρος αντιμετωπίζει ένα νέο κύμα τζιχαντιστικής [3] και ανταρτικής δραστηριότητας, που εκτείνεται από το Σαχέλ έως τμήματα του Κέρατος της Αφρικής και μέχρι τη Μοζαμβίκη. H Wagner προσφέρει μια φαουστική συμφωνία σε όσους χρειάζονται βοήθεια ασφαλείας: θα προστατεύσει καθεστώτα και θα καταπολεμήσει αντάρτες, αλλά απαιτεί υψηλά ανταλλάγματα ως αποπληρωμή της. Η Wagner σκοτώνει αμάχους, λειτουργεί εκμεταλλευτικά επιχειρηματικά δίκτυα, επιδεινώνει τα παράπονα μεταξύ ομάδων και μεταξύ πολιτών, και τελικά αφήνει τις χώρες σε χειρότερη κατάσταση από όσο πριν την άφιξη των μαχητών της.