Η λιμενική ισχύς της Κίνας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η λιμενική ισχύς της Κίνας

Το ναυτιλιακό δίκτυο που συντηρεί την παγκόσμια στρατιωτική εμβέλεια του Πεκίνου
Περίληψη: 

Κινεζικές εταιρείες κατέχουν και διαχειρίζονται πλέον ένα τεράστιο χαρτοφυλάκιο τερματικών σταθμών σε όλο τον κόσμο, και αυτά τα περιουσιακά στοιχεία είναι ιδιαίτερα συγκεντρωμένα υπό τον έλεγχο λίγων βασικών παικτών που υπόκεινται σε πολλαπλούς μηχανισμούς επιρροής του κομματικού κράτους.

Ο ISAAC KARDON είναι ανώτερος συνεργάτης μελετών για την Κίνα στο Carnegie Endowment for International Peace.
Η WENDY LEUTERT είναι επίκουρη καθηγήτρια στην Σχολή Παγκόσμιων και Διεθνών Σπουδών Hamilton Lugar του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα.
Το δοκίμιο αυτό τιμήθηκε με το βραβείο Παγκόσμιας Πολιτικής Ανερχόμενων Επιστημόνων 2022 από το Perry World House, τον κόμβο παγκόσμιων υποθέσεων του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια.

Τα τελευταία χρόνια, οι αξιωματούχοι εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ έχουν επικεντρωθεί έντονα στην αυξανόμενη στρατιωτική ισχύ της Κίνας. Έχοντας να αντιμετωπίσει έναν τόσο ισχυρό αντίπαλο από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Ουάσιγκτον περιγράφει πλέον το Πεκίνο, όπως το έθεσε η Ετήσια Αξιολόγηση Απειλών των ΗΠΑ (U.S. Annual Threat Assessment) τον Φεβρουάριο, ως «σχεδόν ισότιμο ανταγωνιστή». Για τον αμερικανικό στρατό, η Κίνα έχει γίνει επίσης μια «πρόκληση βηματισμού», το μέτρο σύγκρισης για το πόσο γρήγορα και πόσο μακριά πρέπει να προσαρμοστεί για να παρέχει αποτελεσματική άμυνα σε ένα πιο ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα.

23052023-1.jpg

Ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, και ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στο λιμάνι του Πειραιά, στην Ελλάδα, τον Νοέμβριο του 2019. Orestis Panagiotou / Reuters
------------------------------------------------------

Ωστόσο, η αμερικανική αμυντική στρατηγική φαίνεται να είναι ανεπαρκώς προσαρμοσμένη στις κεντρικές προκλήσεις που θέτει η Κίνα. Ο ιλιγγιώδης εκσυγχρονισμός του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (People’s Liberation Army -PLA), ο οποίος προβάλλεται στο εντυπωσιακό ναυτικό του σε βαθέα ύδατα και στις ολοένα και πιο θανατηφόρες πυραυλικές δυνάμεις του, συσκοτίζει ένα άλλο, εξίσου σημαντικό θεμέλιο της παγκόσμιας προβολής ισχύος της Κίνας: την οικονομική της θέση. Η Κίνα όχι μόνο είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος πολλών χωρών, αλλά παρέχει πλέον και μεγάλο μέρος της κρίσιμης υποδομής που επιτρέπει το διεθνές εμπόριο. Αυτή η ελεγκτική επιρροή είναι ιδιαίτερα έντονη στις θαλάσσιες μεταφορές, στις οποίες κινεζικές επιχειρήσεις με στενούς δεσμούς με το Πεκίνο έχουν καταστεί ηγέτες στην χρηματοδότηση, τον σχεδιασμό, την κατασκευή, την λειτουργία, και την ιδιοκτησία λιμενικών τερματικών σταθμών σε όλο τον κόσμο.

Αυτό το θαλάσσιο δίκτυο έχει κρίσιμες συνέπειες για την προβολή ισχύος της Κίνας. Όσον αφορά τον στρατό του, το Πεκίνο δεν θα μπορέσει να αντιγράψει την παγκόσμια στάση της Ουάσινγκτον. Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα δεν έχει την ικανότητα να διατηρεί προωθημένες δυνάμεις που λειτουργούν από ένα δίκτυο υπερπόντιων βάσεων σε όλο τον κόσμο. Ο PLA δημιούργησε την πρώτη του ξένη στρατιωτική βάση στο Τζιμπουτί το 2017. Έξι χρόνια μετά, παρά τις σημαντικές προσπάθειες που καταβάλλει για να το πράξει, το Πεκίνο δεν έχει ακόμη δημιουργήσει άλλη μια. Αντ' αυτού, έχει γίνει αθόρυβα ένας «ανταγωνιστής της προβλήτας», αξιοποιώντας την διπλή πολιτικο-στρατιωτική χρήση του εκτεταμένου διεθνούς δικτύου υποδομών ωκεάνιων λιμένων των κινεζικών εταιρειών για να ενισχύσει την εμβέλεια των ενόπλων δυνάμεών του.

ΑΠΟ ΤΑ ΚΟΝΤΕΙΝΕΡ ΣΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΠΛΟΙΑ

Κινεζικές εταιρείες κατέχουν ή λειτουργούν σήμερα τερματικούς σταθμούς σε σχεδόν εκατό εμπορικά λιμάνια που καλύπτουν κάθε μεγάλη περιοχή του κόσμου. Η κύρια δραστηριότητα του λιμενικού δικτύου της Κίνας παραμένει το διεθνές εμπόριο, αλλά αυτή η κρίσιμη υποδομή υποστηρίζει επίσης τις παγκόσμιες επιχειρήσεις του PLA. Φυσικά, οι εμπορικές λιμενικές εγκαταστάσεις δεν είναι συνήθως σχεδιασμένες για να επιτρέπουν στρατιωτικές δυνατότητες υψηλού επιπέδου. Αλλά σχεδόν κάθε εμπορικό λιμάνι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εξυπηρέτηση μιας σειράς στρατιωτικών αποστολών -και η Κίνα έχει αρχίσει να κάνει ακριβώς αυτό.

Για παράδειγμα, η έρευνά μας έδειξε ένα αναδυόμενο μοτίβο πολεμικών πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού του PLA (PLAN) τα οποία κάνουν τακτική χρήση δεκάδων υπερπόντιων τερματικών σταθμών που ανήκουν και λειτουργούν από κινεζικές εταιρείες. Σε αυτά τα λιμάνια, τα κινεζικά στρατιωτικά σκάφη όχι μόνο επιδεικνύουν την σημαία τους για διπλωματία, αλλά και ανεφοδιάζονται με καύσιμα και προμήθειες, και ακόμη υποβάλλονται σε εξειδικευμένη συντήρηση και επισκευές. Μεταξύ των εγκαταστάσεων που χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς αυτούς είναι τα λιμάνια της Σιγκαπούρης, του Νταρ ες Σαλάμ στην Τανζανία, και του Πειραιά στην Ελλάδα. Και το δίκτυο εμπορικών λιμένων της Κίνας παρέχει ήδη υλικοτεχνική υποστήριξη και υποστήριξη πληροφοριών για την διατήρηση του αυξανόμενου φάσματος αποστολών του PLA μακριά από τις κινεζικές ακτές.

Η επέκταση των παγκόσμιων λιμένων του Πεκίνου είναι πρωτίστως ένα οικονομικό φαινόμενο, το οποίο καθοδηγείται σε μεγάλο βαθμό από εμπορικούς παράγοντες. Περισσότερο από το 90% του εμπορικού εμπορίου της Κίνας είναι θαλάσσιο -υπερβαίνοντας σημαντικά τον παγκόσμιο μέσο όρο του 80%. Τα θαλάσσια λιμάνια σε όλο τον κόσμο αποτελούν βασικούς αγωγούς για τις τεράστιες εισαγωγές ενέργειας, ορυκτών, γεωργικών προϊόντων, και άλλων παγκόσμιων εμπορευμάτων της Κίνας. Οι σύγχρονοι τερματικοί σταθμοί εμπορευματοκιβωτίων και τα υπερμεγέθη πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων διευκολύνουν την εξαγωγή τεράστιων ποσοτήτων κινεζικών προϊόντων. Ο κεντρικός ρόλος του διεθνούς εμπορίου στο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας χάραξε την πορεία του Πεκίνου προς μια δεσπόζουσα θέση στην παγκόσμια βιομηχανία θαλάσσιων μεταφορών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Drewry Maritime Research και της δικής μας έρευνας, από το 2022, κινεζικές εταιρείες κατέχουν ή διαχειρίζονται έναν ή περισσότερους τερματικούς σταθμούς σε 36 από τα 100 μεγαλύτερα λιμάνια κοντέινερ στον κόσμο. Επιπλέον 25 από αυτά βρίσκονται στην ηπειρωτική Κίνα, γεγονός που καθιερώνει την παρουσία της Κίνας στο 61% των πιο ενεργών διεθνών ναυτιλιακών κόμβων του κόσμου. Η ίδια η ηπειρωτική Κίνα φιλοξενεί οκτώ από τα δέκα μεγαλύτερα λιμάνια του κόσμου με βάση την συνολική χωρητικότητα φορτίου και επτά από τα δέκα μεγαλύτερα λιμάνια με βάση την διακίνηση. Μέχρι το τέλος του 2022, οι κινεζικές επιχειρήσεις είχαν αποκτήσει ιδιοκτησία ή/και επιχειρησιακά μερίδια σε 95 λιμάνια σε 53 χώρες, καλύπτοντας όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική.