Η λιμενική ισχύς της Κίνας

Όμως, η ώθηση της Κίνας στα παγκόσμια λιμάνια έχει υποκινηθεί από στρατηγικές και οικονομικές προτεραιότητες. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα κατέστησε την εδραίωση μιας ισχυρής θέσης στις παγκόσμιες αγορές και στους φυσικούς πόρους κεντρικό στόχο της εξωτερικής πολιτικής, προσφέροντας κίνητρα και υλική υποστήριξη στις κινεζικές επιχειρήσεις για να επεκταθούν γρήγορα σε τομείς όπως τα λιμάνια και οι θαλάσσιες μεταφορές. Το 2013, ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, αναβάθμισε και ενίσχυσε αυτές τις προσπάθειες, εγκαινιάζοντας την Πρωτοβουλία Ζώνη και Οδός (Belt and Road Initiative -BRI), μια παγκόσμια εκστρατεία για την οικοδόμηση συνδέσεων μεταξύ της Κίνας και του κόσμου μέσω του εμπορίου, των επενδύσεων, και των υποδομών. Οι πολιτικές αυτές βοήθησαν τις κινεζικές επιχειρήσεις στον τομέα των λιμένων να εξελιχθούν από αμιγώς εγχώριοι παίκτες σε παγκόσμιους ηγέτες του κλάδου.

Για το Πεκίνο, οι παράγοντες που καθιστούν τα λιμάνια εμπορικά ελκυστικά -η εγγύτητα σε βασικές αγορές και πόρους, οι μεγάλες ναυτιλιακές γραμμές, και τα θαλάσσια σημεία απομόνωσης- τα καθιστούν επίσης πολύτιμα για την προβολή της ναυτικής ισχύος. Ενώ οι κινεζικές επιχειρήσεις έχουν ενίοτε διατηρήσει μακροπρόθεσμα έργα με μικρή προφανή εμπορική αξία, όπως το λιμάνι Γκουαντάρ στο Πακιστάν και το λιμάνι Χαμπαντότα στην Σρι Λάνκα, έχουν επίσης επιδιώξει άλλα έργα με σαφή λογική της αγοράς και αμελητέο δυναμικό για απροκάλυπτη στρατιωτική χρήση, όπως το λιμάνι του Λος Άντζελες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ωστόσο, υπάρχουν τόσο εμπορικές όσο και στρατηγικές προτεραιότητες: το διεθνές εμπόριο είναι ζωτικής σημασίας για την εθνική ευημερία και τα λιμάνια είναι απαραίτητα για το διεθνές εμπόριο. Έτσι, η κινεζική κυβέρνηση, στην εθνική στρατιωτική στρατηγική του 2015, ανέθεσε στον PLA το «στρατηγικό καθήκον» να προστατεύσει αυτά τα υπερπόντια συμφέροντα και τις εμπορικές ροές.

Τα εμπορικά λιμάνια έχουν γίνει βασικές πλατφόρμες εφοδιασμού για τις παγκόσμιες επιχειρήσεις του PLA. Σε αυτές τις κινεζικής ιδιοκτησίας και εκμετάλλευσης εγκαταστάσεις, τα πλοία του Πολεμικού Ναυτικού μπορούν να αναπληρώνουν εξειδικευμένο πετρέλαιο, έλαια, και λιπαντικά˙ να εφοδιάζουν στρατιωτικό υλικό, εξοπλισμό, και προσωπικό˙ και σε ορισμένες εγκαταστάσεις, ακόμη και να υποβάλλονται σε συντήρηση και επισκευή. Οι υπερπόντιες λιμενικές εγκαταστάσεις πιθανότατα αυξάνουν επίσης τις δυνατότητες πληροφοριών του Πεκίνου, επειδή οι Κινέζοι φορείς εκμετάλλευσης τερματικών σταθμών αποκτούν αποκλειστικές πληροφορίες σχετικά με τις κινήσεις των πλοίων και τις εμπορικές συναλλαγές. Αυτά τα συγκεντρωτικά δεδομένα είναι ακόμη πιο πολύτιμα όταν παρακολουθούνται τα στρατιωτικά φορτία και οι δραστηριότητες στο λιμάνι. Επειδή τα κινεζικής ιδιοκτησίας λιμάνια βρίσκονται συχνά μαζί με τις στρατιωτικές βάσεις των χωρών υποδοχής -όπως στην Χάιφα στο Ισραήλ- οι εμπορικοί τερματικοί σταθμοί τούς προσφέρουν βολικές τοποθεσίες για την παρατήρηση των επιχειρησιακών ρουτινών, του προσωπικού, των απαιτήσεων, και των μετακινήσεων άλλων στρατιωτικών δυνάμεων.

Ωστόσο, ο βαθμός στον οποίο ο PLA θα μπορούσε να επιχειρεί αποτελεσματικά από το υπερπόντιο εμπορικό δίκτυο λιμένων της Κίνας σε καιρό πολέμου είναι μάλλον περιορισμένος. Μια τέτοια στρατιωτική χρήση θα ενέπλεκε και την χώρα υποδοχής, μετατρέποντάς την ενδεχομένως σε εμπόλεμη χώρα. Και δεδομένου ότι η Κίνα δεν διαθέτει στρατιωτικές συμμαχίες και αμυντικές συμφωνίες με τις χώρες υποδοχής, είναι απίθανο ότι ο PLA θα εξαρτιόταν από λιμενικές εγκαταστάσεις διπλής χρήσης σε περίπτωση σύγκρουσης. Η έλλειψη τέτοιων επίσημων δεσμεύσεων ασφαλείας καθιστά επίσης λιγότερο πιθανό να παρέμβει η Κίνα σε συγκρούσεις στο εξωτερικό, μειώνοντας έτσι την ανάγκη για ειδικές πλατφόρμες ετοιμότητας για μάχη.

Αλλά η στρατιωτική ισχύς σε καιρό ειρήνης που προβάλλουν τα πλοία του πολεμικού ναυτικού του PLA μέσω του παγκόσμιου λιμενικού δικτύου της Κίνας αναδιαμορφώνει ήδη το διεθνές τοπίο ασφαλείας. Η διαρκής στρατιωτική παρουσία του PLA σε στρατηγικά σημαντικές τοποθεσίες μπορεί να αναγκάσει άλλους ναυτικούς να αλλάξουν την στάση και την ρουτίνα των δυνάμεών τους, να επηρεάσει τις παγκόσμιες αντιλήψεις για τις στρατιωτικές δυνατότητες της Κίνας, και ενδεχομένως να αποτρέψει άλλα κράτη από το να προκαλέσουν την Κίνα για να προστατεύσουν τα οικονομικά τους περιουσιακά στοιχεία και συμφέροντα. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε την φύση και την έκταση της λιμενικής δραστηριότητας της Κίνας και τον τρόπο με τον οποίο εξυπηρετεί τα συμφέροντα του Πεκίνου.

ΖΩΤΙΚΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ ΣΥΜΦΟΡΗΣΗΣ

Οι κινεζικές εταιρείες κατέχουν και λειτουργούν πλέον λιμενικούς τερματικούς σταθμούς σε κάθε ήπειρο και μεγάλο ωκεανό. Το δίκτυο αυτό είναι πιο πυκνό κατά μήκος των εμπορικών θαλάσσιων οδών που συνδέουν την Κίνα με τις εισαγωγές φυσικών πόρων από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, και με τις κύριες εξαγωγικές αγορές της στην Μεσόγειο. Ειδικότερα, πάνω από τα μισά ξένα λιμάνια στα οποία συμμετέχει μια κινεζική εταιρεία βρίσκονται κατά μήκος της θαλάσσιας οδού που εκτείνεται από τις ακτές της Κίνας μέσω της Θάλασσας της Νότιας Κίνας και του Στενού της Μάλακκα, διασχίζει τον Ινδικό Ωκεανό, συνδέεται με τον Περσικό Κόλπο ή διοχετεύεται μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και της Διώρυγας του Σουέζ στην Μεσόγειο Θάλασσα.