Η Παγκόσμια Τράπεζα αποτυγχάνει στην κλιματική αλλαγή

Η Τράπεζα έχει υποστεί μια γενική επανεφεύρεση μια φορά στο παρελθόν, υπό την ηγεσία του Robert McNamara, ο οποίος παραιτήθηκε από την θέση του Υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ το 1968 για να αναλάβει την προεδρία της Τράπεζας. Εν μέσω του πολέμου του Βιετνάμ, ο McNamara μεταμόρφωσε [25] την Τράπεζα από έναν μικρό, υποτονικό οργανισμό που επικεντρωνόταν στην μεταπολεμική ανοικοδόμηση στην Ευρώπη, στον κορυφαίο οργανισμό διεθνούς ανάπτυξης στον κόσμο. Ήταν υπό τον McNamara που η Παγκόσμια Τράπεζα ενστερνίστηκε για πρώτη φορά την αποστολή της εξάλειψης της φτώχειας και έγινε μια σημαντική δύναμη στις παγκόσμιες κεφαλαιαγορές. Το μοντέλο McNamara του θεμελιώδους μετασχηματισμού και του επαναπροσδιορισμού της αποστολής της Τράπεζας προσφέρει έναν οδικό χάρτη για τη μεταρρύθμιση της Παγκόσμιας Τράπεζας ώστε να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής.

Το πρώτο βήμα είναι η επίσημη ανάδειξη της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής σε βασικό στοιχείο της αποστολής της Τράπεζας. Αυτό θα συνεπάγεται την ενίσχυση της συνεργασίας της με το Πράσινο Ταμείο για το Κλίμα (Green Climate Fund, GCF) και άλλους φορείς που ασχολούνται με την χρηματοδότηση για το κλίμα. Τα δύο αυτά όργανα εξυπηρετούν διαφορετικές αλλά συμπληρωματικές λειτουργίες -το GCF στοχεύει κυρίως στην κινητοποίηση της χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα [26], ενώ η Παγκόσμια Τράπεζα διαδραματίζει βασικό ρόλο στην παροχή δημόσιας χρηματοδότησης για το κλίμα. Το δεύτερο βήμα είναι η εκπόνηση αυστηρών πρωτοκόλλων για τη μέτρηση και την ταξινόμηση των επενδύσεων που σχετίζονται άμεσα με την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, ιδίως εκείνων που αποσκοπούν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και βοηθούν τις ευάλωτες κοινότητες να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Το τρίτο βήμα είναι να μεγιστοποιηθεί το ποσό της χρηματοδότησης που μπορεί να διοχετευθεί στην χρηματοδότηση του κλίματος με την αναζήτηση πρόσθετων πόρων από τις κυβερνήσεις και με την αναδιάταξη των υφιστάμενων κεφαλαίων της Tράπεζας, κάτι που σύμφωνα με μελέτες μπορεί να γίνει χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο [27] η πιστοληπτική ικανότητα της Tράπεζας.

Καθώς ξεκινά αυτήν την θεμελιώδη μεταμόρφωση, η Παγκόσμια Τράπεζα θα πρέπει να αδράξει την ευκαιρία να επανεκτιμήσει και άλλες πτυχές του υφιστάμενου μοντέλου λειτουργίας της. Η τρέχουσα προσέγγιση της Τράπεζας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη έργων που αφορούν συγκεκριμένο τόπο, όπως παρεμβάσεις για την βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης σε μια συγκεκριμένη περιοχή, μέσω διαλόγου με τις χώρες-μέλη. Αυτό το μοντέλο έχει ως στόχο να τοποθετήσει την Τράπεζα έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες κάθε χώρας, αλλά συχνά έχει επίσης οδηγήσει σε μια αποσπασματική προσέγγιση [28] της ανάπτυξης –κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την ευρύτερη θεσμική αλλαγή η οποία απαιτείται για την απεξάρτηση των οικονομιών από τον άνθρακα. Καθώς η Τράπεζα προετοιμάζεται για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο της αντικατάστασης των δανειοδοτικών προγραμμάτων ανά χώρα με περιφερειακά προγράμματα και τη μετάβαση από παρεμβάσεις που βασίζονται σε έργα, προς μετασχηματιστικές, τομεακές δανειοδοτήσεις. Αυτή η προσέγγιση θα προσδιορίσει τις πιο σημαντικές και εκτεταμένες επενδύσεις σε ολόκληρες περιοχές και όχι σε μεμονωμένες χώρες και θα στοχεύει στον μετασχηματισμό ολόκληρων βιομηχανιών, ενεργειακών συστημάτων, και κοινοτικών υποδομών, αντί να κατασκευάζει μεμονωμένες δομές ή να χρηματοδοτεί παρεμβάσεις σε συγκεκριμένες περιοχές.

Η ηγεσία των ΗΠΑ θα είναι κρίσιμη για την υλοποίηση αυτών των μεταρρυθμίσεων. Αν και η Παγκόσμια Τράπεζα λειτουργούσε πάντα ως πολυμερής οργανισμός, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ως ο μεγαλύτερος μέτοχος της Τράπεζας, διατηρούν αποφασιστική επιρροή [29] στον τρόπο λειτουργίας της. Σε συνεννόηση με τους εταίρους και συμμάχους της, οι οποίοι αποτελούν τους περισσότερους από τους άλλους μεγάλους μετόχους της Τράπεζας, η Ουάσινγκτον μπορεί να συμβάλει στον αναπροσανατολισμό της Παγκόσμιας Τράπεζας προς την κατεύθυνση της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής -και δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο.