Το BBC και η παρακμή της βρετανικής ήπιας ισχύος

Στον τομέα των διεθνών ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, συχνά γινόταν στενή παρασκηνιακή διαβούλευση μεταξύ του BBC και της κυβέρνησης. Για παράδειγμα, το Υπουργείο Εξωτερικών προσέλαβε το BBC για να μεταδώσει στα αραβικά σε ακροατές στη Μέση Ανατολή στις αρχές του 1938 ώστε να καταπολεμήσει την αραβόφωνη προπαγάνδα που παρήγαγε η φασιστική Ιταλία. Την ίδια χρονιά, το BBC άρχισε να εκπέμπει σε μια σειρά ευρωπαϊκών γλωσσών, και πάλι σε στενή συνεννόηση με το Υπουργείο Εξωτερικών, ως απάντηση στη ναζιστική ραδιοφωνική προπαγάνδα και τις εδαφικές φιλοδοξίες του Χίτλερ. Το ξέσπασμα του πολέμου στην Ευρώπη επέφερε μια μαζική επέκταση των ξενόγλωσσων υπηρεσιών του BBC, που χρηματοδοτούνταν άμεσα από το βρετανικό κράτος. Αυτές ανέπτυξαν σημαντικό ακροατήριο σε όλα τα κατεχόμενα και εχθρικά εδάφη: μέχρι το 1944, η Γκεστάπο εκτιμούσε ότι το BBC είχε 15 εκατομμύρια ακροατές στη ναζιστική Γερμανία. Κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το BBC συνέχισε να ενεργεί ως υπεργολάβος της βρετανικής κυβέρνησης, εκπέμποντας σε 19 διαφορετικές γλώσσες μέχρι το 1946, συμπεριλαμβανομένης μιας νέας ρωσικής υπηρεσίας. Σε αυτό το σημείο, η Empire Service δεν υπήρχε πια και το BBC λειτουργούσε ένα ευρύ φάσμα των λεγόμενων External Services, οι οποίες συνολικά απασχολούσαν πάνω από το ένα τέταρτο του προσωπικού του BBC.

Οι ακροατές στο ανατολικό μπλοκ πρέπει να γνώριζαν, σε κάποιο βαθμό, ότι οι διάφορες ξενόγλωσσες υπηρεσίες του BBC ήταν εργαλεία της βρετανικής διεθνούς επιρροής. Παρ' όλα αυτά, πολλοί τις θεωρούσαν ως την καλύτερη διαθέσιμη πηγή ειδήσεων: ακόμη και αν το BBC δεν ήταν εντελώς ανεξάρτητο από την βρετανική κυβέρνηση, πολλοί άλλοι διεθνείς ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί τελούσαν υπό άμεσο κρατικό έλεγχο και η επίδραση της κρατικής εμπλοκής στο περιεχόμενο των ειδησεογραφικών υπηρεσιών τους ήταν συχνά εμφανής. Η κατ’ όνομα ανεξαρτησία του BBC βοήθησε στην ενίσχυση των αξιώσεών του για αμεροληψία και αυστηρότητα. Το ίδιο συνέβη και με το γεγονός ότι το BBC εξέπεμπε επίσης σε εγχώριους ακροατές στο Ηνωμένο Βασίλειο και γενικά απολάμβανε την εμπιστοσύνη τους. Λίγες άλλες χώρες δημιούργησαν έναν ενιαίο ραδιοτηλεοπτικό φορέα για να αναλάβει όλο το εγχώριο και παγκόσμιο ραδιοφωνικό έργο τους. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, κρατικά χρηματοδοτούμενοι οργανισμοί όπως η Φωνή της Αμερικής (Voice of America) και το Ραδιόφωνο Ελεύθερη Ευρώπη (Radio Free Europe) προσπαθούσαν να φτάσουν πέρα από το Σιδηρούν Παραπέτασμα, αντί για οντότητες που συνδέονταν με εγχώρια ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά δίκτυα. Οι αντίστοιχοι οργανισμοί των ΗΠΑ δεν απολάμβαναν ποτέ το ίδιο επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ του κοινού τους όπως το BBC.

Καθ' όλη την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και κατά τις δεκαετίες που ακολούθησαν, οι υπεύθυνοι της World Service ισορρόπησαν την επιθυμία τους να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα και τις ατζέντες της βρετανικής εξωτερικής πολιτικής με την ανάγκη να διατηρήσουν την εμπιστοσύνη του κοινού. Τόνισαν την σημασία της συντακτικής ανεξαρτησίας του BBC: σε τελευταία ανάλυση, το προσωπικό του BBC έπρεπε να είναι εκείνο που καθόριζε τι θα βγει στον αέρα, ακόμη και αν κυβερνητικοί αξιωματούχοι τους παρείχαν πληροφορίες και συμβουλές. Οι External Services του BBC χρησιμοποιήθηκαν για να ενημερώσουν τους ακροατές στο ανατολικό μπλοκ για την δυναμική της δημοκρατίας και του διαλόγου στην Δύση, ενώ παράλληλα αμφισβητούσαν διακριτικά τις κομμουνιστικές πολιτικές και δημιουργούσαν διχόνοια ανάμεσα στην Σοβιετική Ένωση και τα δορυφορικά της κράτη. Το BBC διαδραμάτισε βασικό ρόλο στην διατήρηση της ενημέρωσης των ακροατών του ανατολικού μπλοκ σε στιγμές κρίσης του Ψυχρού Πολέμου, όπως η ουγγρική εξέγερση του 1956, όταν οι ειδήσεις που εκδίδονταν από το Λονδίνο έγιναν πιο αξιόπιστες από εκείνες των τοπικών μέσων ενημέρωσης. Το 1988, οι External Services μετονομάστηκαν σε World Service και με αυτή τη μορφή έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην κάλυψη του τέλους του κομμουνισμού στην Ευρώπη. Κατά την διάρκεια της απόπειρας πραξικοπήματος στην Σοβιετική Ένωση το 1991, όταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ήταν φυλακισμένος στην ντάτσα του στην Κριμαία, παρακολουθούσε τα γεγονότα που εξελίσσονταν στη Μόσχα χρησιμοποιώντας ένα ραδιόφωνο βραχέων κυμάτων για να ακούσει την World Service.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΜΠΕΡΔΕΜΑΤΑ

Η World Service δεν είχε πάντα ομαλή πορεία. Η στέγαση της βρετανικής εγχώριας δημόσιας ραδιοτηλεόρασης και της διεθνούς ραδιοφωνίας σε έναν ενιαίο οργανισμό είχε τα μειονεκτήματά της. Κυρίως, αυτή η ρύθμιση άφησε την Παγκόσμια Υπηρεσία ευάλωτη σε καίριες στιγμές στους Βρετανούς πολιτικούς που επιδιώκουν να κάνουν πόλεμο στο BBC. Εξοργισμένος με την κάλυψη της κρίσης του Σουέζ από το BBC το 1956, ο πρωθυπουργός, Άντονι Ίντεν, διαβοήτως απείλησε να κόψει την χρηματοδότηση και να θέσει την Παγκόσμια Υπηρεσία υπό άμεσο κυβερνητικό έλεγχο. Στην συνέχεια, άλλοι πρωθυπουργοί προχώρησαν και μείωσαν την επιχορήγηση του Υπουργείου Εξωτερικών προς το BBC, ακόμη και εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου, αναγκάζοντάς το να κλείσει ή να μειώσει ορισμένες από τις ξενόγλωσσες υπηρεσίες του. Η κατάρρευση του κομμουνισμού επέφερε περαιτέρω περικοπές, καθώς ένας από τους κύριους λόγους για την χρηματοδότηση της διεθνούς ραδιοτηλεόρασης εξαφανίστηκε.