Η τελευταία στάση του Πούτιν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η τελευταία στάση του Πούτιν

Η υπόσχεση και ο κίνδυνος της ρωσικής ήττας*

Τα εργαλεία της Ρωσίας για αντιπαράθεση θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την χρήση χημικών ή βιολογικών όπλων εντός ή εκτός της Ουκρανίας. Ο Πούτιν θα μπορούσε να καταστρέψει αγωγούς ενέργειας ή υποδομές στον βυθό ή να πραγματοποιήσει κυβερνοεπιθέσεις στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Δύσης. Η χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων θα μπορούσε να είναι η τελευταία του λύση. Σε μια ομιλία του στις 30 Σεπτεμβρίου, ο Πούτιν αναφέρθηκε στην Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, προσφέροντας μπερδεμένες ερμηνείες της τελικής φάσης του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η αναλογία είναι ατελής, για να το θέσω ήπια. Εάν η Ρωσία χρησιμοποιούσε [5] ένα τακτικό πυρηνικό όπλο στην Ουκρανία, το Κίεβο δεν θα παραδιδόταν. Πρώτον, οι Ουκρανοί γνωρίζουν ότι η ρωσική κατοχή θα ισοδυναμούσε με την εξαφάνιση της χώρας τους, κάτι που δεν ίσχυε για την Ιαπωνία το 1945. Επιπλέον, η Ιαπωνία έχανε τον πόλεμο εκείνη την εποχή. Από τα τέλη του 2022, ήταν η Ρωσία, η πυρηνική δύναμη, που χάνει.

Οι συνέπειες μιας πυρηνικής επίθεσης θα ήταν καταστροφικές, και όχι μόνο για τον ουκρανικό πληθυσμό. Ωστόσο, ο πόλεμος θα συνεχιζόταν και τα πυρηνικά όπλα δεν θα βοηθούσαν πολύ τους Ρώσους στρατιώτες στο πεδίο. Αντίθετα, η Ρωσία θα αντιμετώπιζε διεθνή οργή. Προς το παρόν, η Βραζιλία, η Κίνα, και η Ινδία δεν έχουν καταδικάσει την ρωσική εισβολή, αλλά καμία χώρα δεν υποστηρίζει πραγματικά τη Μόσχα στον φρικτό πόλεμό της και καμία δεν θα υποστήριζε την χρήση πυρηνικών όπλων. Ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, το έκανε ξεκάθαρο δημοσίως τον Νοέμβριο του 2022: αφού συναντήθηκε με τον Γερμανό καγκελάριο, Όλαφ Σολτς, εξέδωσε μια δήλωση λέγοντας ότι οι ηγέτες «αντιτίθενται από κοινού στην χρήση ή την απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων». Εάν ο Πούτιν αψηφούσε αυτή την προειδοποίηση, θα ήταν ένας απομονωμένος παρίας, τιμωρημένος οικονομικά και ίσως στρατιωτικά από έναν παγκόσμιο συνασπισμό.

Για την Ρωσία, λοιπόν, η απειλή για χρήση πυρηνικών όπλων έχει μεγαλύτερη χρησιμότητα από όσο το να το κάνει στην πραγματικότητα. Αλλά ο Πούτιν ίσως να συνεχίσει να ακολουθεί αυτόν τον δρόμο: στο κάτω-κάτω, η έναρξη της εισβολής ήταν μια θεαματικά κακοσχεδιασμένη κίνηση, και όμως το έκανε. Εάν όντως επιλέξει να σπάσει το πυρηνικό ταμπού, το ΝΑΤΟ είναι απίθανο να ανταποκριθεί με τον ίδιο τρόπο, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος μιας αποκαλυπτικής πυρηνικής ανταλλαγής. Η συμμαχία, ωστόσο, κατά πάσα πιθανότητα θα απαντούσε με συμβατική βία για να αποδυναμώσει τον στρατό της Ρωσίας και να αποτρέψει περαιτέρω πυρηνικές επιθέσεις, διακινδυνεύοντας έναν κλιμακούμενο φαύλο κύκλο εάν η Ρωσία εξαπολύσει συμβατικές επιθέσεις στο ΝΑΤΟ ως απάντηση.

Ακόμα κι αν αυτό το σενάριο μπορούσε να αποφευχθεί, μια ρωσική ήττα μετά την χρήση πυρηνικών θα εξακολουθούσε να έχει επικίνδυνες επιπτώσεις. Θα δημιουργούσε έναν κόσμο χωρίς την ατελή πυρηνική ισορροπία του Ψυχρού Πολέμου και της 30χρονης μεταψυχροπολεμικής εποχής. Θα ενθάρρυνε τους ηγέτες σε όλο τον κόσμο να αποκτήσουν πυρηνικά επειδή φαίνεται ότι η ασφάλειά τους θα μπορούσε να εξασφαλιστεί μόνο με την απόκτηση πυρηνικών όπλων και την επίδειξη προθυμίας να τα χρησιμοποιήσουν. Θα επακολουθούσε μια τρελή εποχή διάδοσης [των πυρηνικών], εις βάρος της παγκόσμιας ασφάλειας.

ΕΙΝΑΙ ΒΑΡΥ ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ [ΠΟΥ ΦΟΡΑ ΤΟ ΣΤΕΜΜΑ]

Σε αυτό το σημείο, το ρωσικό κοινό δεν έχει ξεσηκωθεί για να αντιταχθεί στον πόλεμο. Οι Ρώσοι ίσως να είναι δύσπιστοι για τον Πούτιν και ίσως να μην εμπιστεύονται την κυβέρνησή του. Αλλά επίσης δεν θέλουν οι γιοι, οι πατέρες, και τα αδέρφια τους που φορούν στολή να χάσουν στο πεδίο της μάχης. Συνηθισμένοι στο καθεστώς της μεγάλης δύναμης της Ρωσίας ανά τους αιώνες και απομονωμένοι από την Δύση, οι περισσότεροι Ρώσοι δεν θα ήθελαν η χώρα τους να είναι χωρίς καμία δύναμη και επιρροή στην Ευρώπη. Αυτό θα ήταν ένα φυσικό επακόλουθο μιας ρωσικής ήττας στην Ουκρανία.

Ωστόσο, ένας μακρός πόλεμος θα δέσμευε τους Ρώσους σε ένα ζοφερό μέλλον και πιθανότατα θα πυροδοτούσε μια επαναστατική φλόγα στην χώρα. Οι ρωσικές απώλειες ήταν υψηλές, και καθώς ο ουκρανικός στρατός αυξάνεται σε ισχύ, μπορεί να προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερες απώλειες. Η έξοδος εκατοντάδων χιλιάδων νεαρών Ρώσων, πολλοί από τους οποίους ήταν υψηλού επιπέδου, ήταν εκπληκτική. Με τον καιρό, ο συνδυασμός πολέμου, κυρώσεων, και διαρροής εγκεφάλων θα έχει τεράστιο τίμημα -και οι Ρώσοι ίσως τελικά να κατηγορήσουν τον Πούτιν, ο οποίος ξεκίνησε την προεδρική του καριέρα ως αυτοαποκαλούμενος εκσυγχρονιστής. Οι περισσότεροι Ρώσοι ήταν απομονωμένοι από τους προηγούμενους πολέμους του επειδή γενικά γίνονταν μακριά από το εσωτερικό μέτωπο και δεν απαιτούσαν μαζική επιστράτευση για την αναπλήρωση των στρατευμάτων. Αυτό δεν συμβαίνει με τον πόλεμο στην Ουκρανία.

24082023-3.jpg

Ένας Ουκρανός στρατιώτης γράφει πάνω σε μια οβίδα Howitzer στην περιοχή της Ντόνετσκ, στην Ουκρανία, τον Νοέμβριο του 2022. Serhii Nuzhnenko / Radio Free Europe / Reuters
----------------------------------------------------------

Η Ρωσία έχει μια ιστορία αλλαγής καθεστώτος μετά από ανεπιτυχείς πολέμους. Ο Ρωσο-Ιαπωνικός Πόλεμος του 1904–5 και ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος οδήγησαν στην επανάσταση των Μπολσεβίκων. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, το 1991, ήρθε δύο χρόνια μετά το τέλος της περιπέτειας του σοβιετικού στρατού στο Αφγανιστάν. Στην Ρωσία σημειώθηκαν επαναστάσεις όταν η κυβέρνηση απέτυχε στους οικονομικούς και πολιτικούς της στόχους και δεν ανταποκρίθηκε στις κρίσεις. Γενικά, η χαριστική βολή ήταν η διάτρηση της υποβόσκουσας ιδεολογίας της κυβέρνησης, όπως η απώλεια της νομιμοποίησης της μοναρχίας και του τσαρισμού της Ρωσίας εν μέσω πείνας, φτώχειας, και παραπαίουσας πολεμικής προσπάθειας το 1917.