Secure ConnectionΗ Ετήσια Ανάλυση Κινδύνου του FRONTEX για το 2023-2024
Διδάγματα και προκλήσεις στην ΕΕ και την Ελλάδα για τις μεταναστευτικές ροές και το διασυνοριακό έγκλημα
Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα
Στις 4 Σεπτεμβρίου 2023, ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (FRONTEX) δημοσίευσε την Ετήσια Ανάλυση Κινδύνου (Annual Risk Analysis) για το 2023-2024, στην οποία παρουσιάζονται στοιχεία του 2022 σχετικά με τις μεταναστευτικές ροές και το διασυνοριακό έγκλημα. Το παρόν άρθρο παρουσιάζει ορισμένα στοιχεία για τον σχετικά νεοσύστατο Οργανισμό, αναλύει τα περιεχόμενα του εν λόγω εγγράφου και παραθέτει τα κυριότερα διδάγματα και τις προκλήσεις που αναμένεται να αντιμετωπίσει η ΕΕ και η Ελλάδα στο μέλλον.
Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΥΚΑΚΗΣ είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (Master of Arts) στη «Διακυβέρνηση, Ανάπτυξη και Ασφάλεια στη Μεσόγειο» του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Κύριος Ερευνητής του Κέντρου Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων (ΚΕΔΙΣΑ), Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ.), Ερευνητικός Συνεργάτης του “HERMES” Institute of International Affairs, Security & Geoeconomy (“HERMES” I.I.A.S.GE) και συν-συγγραφέας του βιβλίου «Εθνική Ασφάλεια: Μύθοι και Πραγματικότητα» (Εκδόσεις Ινφογνώμων, Απρίλιος 2023) [1].
Το έκτο μέρος της Ετήσιας Ανάλυσης Κινδύνου για το 2023-2024 αφορά το διασυνοριακό έγκλημα. Το λαθρεμπόριο παράνομων ναρκωτικών ουσιών, αν και το 2022 μειώθηκε σε σχέση με το 2021, παρέμεινε μια σοβαρή απειλή για την ασφάλεια των κρατών-μελών της ΕΕ. Οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούσαν (κατά ποσότητα) κατασχέσεις ινδικής κάνναβης (κυρίως μέσω θαλάσσης), κοκαΐνης (κυρίως μέσω θαλάσσης), μαριχουάνα (κυρίως μέσω ξηράς). και ηρωίνης (κυρίως μέσω ξηράς). Αξίζει να σημειωθεί. Μάλιστα. ότι οι περιπτώσεις κατάσχεσης κοκαΐνης διπλασιάστηκαν για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, ενώ η χρήση πληροφοριών ανοιχτής πηγής συνέβαλε στην αύξηση της αποτελεσματικότητας του Οργανισμού. Οι κυριότερες περιοχές/χώρες προέλευσης των ναρκωτικών ήταν η Λατινική Αμερική, η Αφρική, και το Αφγανιστάν (μέσω Ιράν, Τουρκίας, και των Δυτικών Βαλκανίων).
Εικόνα 12: Γράφημα των συλλήψεων παράνομων ναρκωτικών ουσιών από το 2020-2022. Πηγή: Ανάλυση Κινδύνου FRONTEX για το 2023/3024
-------------------------------------------------------------------
Σχετικά με το λαθρεμπόριο όπλων, οι περισσότερες συλλήψεις αφορούσαν περιπτώσεις προσωπικής χρήσης και όχι εμπόριο όπλων. Αν και ο αριθμός των συλλήψεων αυξήθηκε, ο αντίστοιχος αριθμός των όπλων που κατασχέθηκε μειώθηκε. Επιπλέον στην ανάλυση αναφέρεται ότι η μεγάλη διασπορά στρατιωτικών όπλων, πυρομαχικών, και εκρηκτικών λόγω του πολέμου στην Ουκρανία ενδέχεται να διοχετευτεί στη μαύρη αγορά. Όσον αφορά τον τρόπο διακίνησης, τα περισσότερα όπλα και πυρομαχικά φαίνεται να διακινούνται μέσω αέρος, και δευτερευόντως μέσω θαλάσσης για τα όπλα, και ξηράς για τα πυρομαχικά (Εικόνα 13). Όσον αφορά το 2023-2024, οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει μεγάλο μέρος των πολιτών ενδέχεται να οδηγήσει στην αύξηση του λαθρεμπορίου όπλων, το οποίο συνδέεται στενά με το εμπόριο παράνομων ναρκωτικών ουσιών που προαναφέρθηκε.
Εικόνα 13: Γράφημα των συλλήψεων και κατασχεθέντων ποσοτήτων όπλων και πυρομαχικών για το 2022. Πηγή: Ανάλυση Κινδύνου FRONTEX για το 2023/3024
-----------------------------------------------------------------------
Όσον αφορά τον εντοπισμό κλεμμένων οχημάτων και ανταλλακτικών, ο αριθμός των σχετικών περιπτώσεων το 2022 αυξήθηκε σημαντικά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Οι περισσότερες περιπτώσεις (44%) εντοπίστηκαν στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ –με τα Δυτικά Βαλκάνια να αντιπροσωπεύουν το 33%– ενώ οι περιπτώσεις κλοπών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη διπλασιάστηκε το 2022 σε σχέση με το 2021. Το 2023-2024 ο πόλεμος στην Ουκρανία ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση των περιπτώσεων κλοπής, λόγω της αυξημένης ζήτησης που υπάρχει ως συνέπεια των εκτεταμένων ζημιών που προκλήθηκαν.
Εικόνα 14: Γράφημα των κατασχεθέντων κλεμμένων οχημάτων για το 2022. Πηγή: Ανάλυση Κινδύνου FRONTEX για το 2023/3024
---------------------------------------------------------
Για το λαθρεμπόριο τσιγάρων, οι σχετικές περιπτώσεις αυξήθηκαν το 2022, ενώ η κυριότερη αιτία –σύμφωνα με την Ετήσια Ανάλυση Κινδύνου του Οργανισμού– είναι οι διαφορετικές τιμές μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ. Ο σημαντικότερος αντίκτυπος του εν λόγω λαθρεμπορίου σχετίζεται με την φοροδιαφυγή και την διασύνδεση με άλλες παράνομες δραστηριότητες, και ο κύριος τρόπος διακίνησης (περίπου 70%) είναι μέσω ξηράς. Το 2023-2024, αν και η γενική κατανάλωση τσιγάρων φαίνεται να μειώνεται, η γενικότερη αύξηση των τιμών πολύ πιθανόν να τροφοδοτήσει περαιτέρω τη μαύρη αγορά.
Εικόνα 15: Γράφημα των κατασχεθέντων περιπτώσεων/ποσοτήτων τσιγάρων και καπνού για το 2022. Πηγή: Ανάλυση Κινδύνου FRONTEX για το 2023/3024
--------------------------------------------------------------------------------
Στην εμπορία ανθρώπων, η ΕΕ αποτελεί για τα θύματα τόσο περιοχή προέλευσης όσο και περιοχή προορισμού. Σύμφωνα δε με την Eurostat, το 41% των θυμάτων είναι υπήκοοι τρίτων κρατών, το 68% γυναίκες/κορίτσια, ενώ το 56% των περιπτώσεων αφορά σεξουαλική εκμετάλλευση και το 29% εργατική, κυρίως από χώρες της Βόρειας Αφρικής. Το 2023-2024, η εμπορία ανθρώπων αναμένεται να αυξηθεί, καθώς η πολιτική, οικονομική και κοινωνική κατάσταση στη Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα δυσχερής.
Εικόνα 16: Γράφημα των περιπτώσεων εμπορίας ανθρώπων από το 2019-2021. Πηγή: Ανάλυση Κινδύνου FRONTEX για το 2023/3024
--------------------------------------------------------------------------