Οι πηγές της σοβιετικής συμπεριφοράς

Αλλά το λιγότερο από όλα που μπορούν οι ηγέτες είναι να εγκαταλείψουν τη μυθοπλασία με την οποία υπερασπίζεται η διατήρηση της δικτατορικής εξουσίας. Γιατί αυτή η μυθοπλασία έχει κανονικοποιηθεί στην σοβιετική φιλοσοφία από τις υπερβολές που έχουν ήδη διαπραχθεί στο όνομά της˙ και τώρα είναι αγκυρωμένη στην σοβιετική δομή σκέψης με δεσμούς πολύ μεγαλύτερους από εκείνους της απλής ιδεολογίας.

II

Αυτά για το ιστορικό υπόβαθρο. Τι σημαίνει από την άποψη της πολιτικής προσωπικότητας της σοβιετικής εξουσίας, όπως την γνωρίζουμε σήμερα;

Από την πρωτότυπη ιδεολογία, τίποτα δεν έχει επισήμως απορριφθεί. Η πίστη διατηρείται στην βασική κακότητα του καπιταλισμού, στο αναπόφευκτο της καταστροφής του, στην υποχρέωση του προλεταριάτου να βοηθήσει στην καταστροφή αυτή και να πάρει την εξουσία στα χέρια του. Αλλά η έμφαση έρχεται να τεθεί πρωτίστως σε εκείνες τις έννοιες που σχετίζονται ειδικότερα με το ίδιο το σοβιετικό καθεστώς: στην θέση του ως το μοναδικό αληθινά σοσιαλιστικό καθεστώς σε έναν σκοτεινό και εσφαλμένο κόσμο και στις σχέσεις εξουσίας μέσα σε αυτόν.

Η πρώτη από αυτές τις έννοιες είναι αυτή του έμφυτου ανταγωνισμού μεταξύ του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού. Έχουμε δει πόσο βαθιά αυτή η έννοια έχει ενσωματωθεί στα θεμέλια της σοβιετικής εξουσίας. Έχει βαθιές συνέπειες για την συμπεριφορά της Ρωσίας ως μέλος της διεθνούς κοινωνίας. Σημαίνει ότι ποτέ δεν μπορεί να υπάρξει από την πλευρά της Μόσχας καμία ειλικρινής υπόθεση μιας κοινότητας στόχων μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και δυνάμεων που θεωρούνται καπιταλιστικές. Πρέπει πάντοτε να συμπεραίνεται στη Μόσχα ότι οι στόχοι του καπιταλιστικού κόσμου είναι ανταγωνιστικοί του σοβιετικού καθεστώτος και επομένως των συμφερόντων των λαών που ελέγχει. Εάν η σοβιετική κυβέρνηση περιστασιακά θέσει την υπογραφή της σε έγγραφα που θα έδειχναν το αντίθετο, αυτό πρέπει να θεωρείται ως ένας τακτικός χειρισμός που επιτρέπεται για να αντιμετωπίσει τον εχθρό (ο οποίος δεν είναι έντιμος) και πρέπει να εκληφθεί με το πνεύμα του «να προσέχει ο αγοραστής» [στμ: στο πρωτότυπο το λατινικό caveat emptor]. Βασικά, ο ανταγωνισμός παραμένει. Προϋποτίθεται. Και από αυτόν ρέουν πολλά από τα φαινόμενα που βρίσκουμε ενοχλητικά στην συμπεριφορά της εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου: η μυστικότητα, η έλλειψη ειλικρίνειας, η διπλοπροσωπία, η καχυποψία, και η βασική εχθρικότητα του σκοπού. Αυτά τα φαινόμενα είναι εκεί για να παραμείνουν, στο ορατό μέλλον. Μπορεί να υπάρξουν αποκλίσεις στον βαθμό και την έμφαση. Όταν υπάρχει κάτι που θέλουν οι Ρώσοι από εμάς, το ένα ή το άλλο από αυτά τα χαρακτηριστικά της πολιτικής τους μπορεί να ωθηθεί προσωρινά στο παρασκήνιο˙ και όταν συμβαίνει αυτό θα υπάρχουν πάντα Αμερικανοί που θα πηδήξουν μπροστά με χαρούμενες ανακοινώσεις ότι «οι Ρώσοι έχουν αλλάξει», και κάποιοι που θα προσπαθήσουν ακόμη και να πιστωθούν ότι έχουν επιφέρει τέτοιες «αλλαγές». Αλλά δεν πρέπει να παραπλανηθούμε με τακτικούς ελιγμούς. Αυτά τα χαρακτηριστικά της σοβιετικής πολιτικής, όπως και το συμπέρασμα από το οποίο απορρέουν, είναι βασικά για την εσωτερική φύση της σοβιετικής εξουσίας και θα είναι μαζί μας, είτε στο προσκήνιο είτε στο παρασκήνιο, μέχρι να αλλάξει η εσωτερική φύση της σοβιετικής εξουσίας.

Αυτό σημαίνει ότι θα συνεχίσουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα να βρίσκουμε δύσκολο να έχουμε να κάνουμε με τους Ρώσους. Δεν σημαίνει ότι πρέπει να θεωρηθούν ως ότι έχουν ξεκινήσει ένα πρόγραμμα «κάνε το ή πέθανε» για να ανατρέψουν την κοινωνία μας μέχρι μια δεδομένη ημερομηνία. Η θεωρία του αναπόφευκτου της τελικής πτώσης του καπιταλισμού έχει την τύχη να μην υπάρχει βιασύνη γι' αυτό. Οι δυνάμεις της προόδου μπορούν να πάρουν τον χρόνο τους για την προετοιμασία της τελικής χαριστικής βολής. Εν τω μεταξύ, αυτό που είναι ζωτικής σημασίας είναι η «πατρίδα των Σοσιαλιστών» -αυτή η όαση της εξουσίας που έχει ήδη κερδηθεί για τον σοσιαλισμό στο πρόσωπο της Σοβιετικής Ένωσης- να λατρεύεται και να τυγχάνει υπεράσπισης από όλους τους καλούς κομμουνιστές εγχωρίως και στο εξωτερικό, οι τύχες του να προωθούνται, οι εχθροί του να καταπονούνται και να αναστατώνονται. Η προώθηση πρόωρων, «τυχοδιωκτικών» επαναστατικών σχεδίων στο εξωτερικό που θα μπορούσαν ενδεχομένως να ντροπιάσουν την σοβιετική εξουσία με οποιονδήποτε τρόπο θα ήταν μια ασυγχώρητη, ακόμη και αντεπαναστατική πράξη. Η αιτία του σοσιαλισμού είναι η στήριξη και η προώθηση της σοβιετικής εξουσίας, όπως ορίζεται στη Μόσχα.

Τούτο μας φέρνει στην δεύτερη από τις έννοιες που είναι σημαντικές για την σύγχρονη σοβιετική θεώρηση. Αυτό είναι το αλάθητο του Κρεμλίνου. Η σοβιετική αντίληψη της εξουσίας, η οποία δεν επιτρέπει καθόλου εστιακά σημεία εκτός του ίδιου του Κόμματος, απαιτεί η ηγεσία του Κόμματος να παραμείνει θεωρητικά το μοναδικό αποθετήριο της αλήθειας. Γιατί αν η αλήθεια βρισκόταν αλλού, θα υπήρχε δικαιολογία για την έκφρασή της σε οργανωμένη δραστηριότητα. Αλλά είναι ακριβώς αυτό που το Κρεμλίνο δεν μπορεί και δεν πρόκειται να επιτρέψει.

Επομένως, η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος είναι πάντα σωστή και έχει πάντα δίκιο από τότε που το 1929 ο Στάλιν διαμόρφωσε την προσωπική του εξουσία με το να ανακοινώνει ότι οι αποφάσεις του Πολιτικού Γραφείου λαμβάνονταν ομόφωνα.