Το παιχνίδι αυτοπεποίθησης του Xi Jinping

Όταν ο γνωστός κατάλογος προβλημάτων —από το χρέος μέχρι τα δημογραφικά στοιχεία— εξεταστεί πιο προσεκτικά, προμηνύει μια επιβραδυνόμενη οικονομία, όχι μια [οικονομία] που καταρρέει. Για παράδειγμα, οι προσπάθειες της Κίνας να χαλιναγωγήσει τον τομέα των ακινήτων θα είναι περίπλοκες και δυνητικά θα προκαλέσουν διαταραχές , όπως έδειξε η κατάρρευση [6] της γιγάντιας εταιρείας ανάπτυξης ακινήτων Evergrande. Ωστόσο, είναι ήδη ξεκάθαρο ότι αυτή δεν είναι μια «στιγμή Lehman Brothers» της Κίνας. Αν και το συνολικό χρέος της χώρας συνεχίζει να αυξάνεται σε ονομαστικούς όρους, εκφράζεται σε μεγάλο βαθμό στο τοπικό νόμισμα και οι ισολογισμοί των μεγάλων τραπεζών παραμένουν ισχυροί. Το χρέος σίγουρα έχει σημασία και η οικονομία της Κίνας φαίνεται να πιέζεται όλο και περισσότερο, αλλά μια πιο ρεαλιστική αξιολόγηση υποδηλώνει επιβράδυνση, όχι αποσύνθεση.

Ομοίως, οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις του γηράσκοντος πληθυσμού της Κίνας είναι πιο περίπλοκες από όσο φαίνονται. Η δημογραφική εικόνα είναι πράγματι ζοφερή [7]: ορισμένες πρόσφατες προβλέψεις δείχνουν ότι ο πληθυσμός της Κίνας θα φτάσει στο υψηλότερο σημείο μόλις το 2025 και η ίδια η κινεζική κυβέρνηση έχει προβλέψει ότι η χώρα θα χάσει 35 εκατομμύρια εργαζομένους μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Έχοντας επίγνωση των συνεπειών, το Πεκίνο έχει ξεκινήσει με καθυστέρηση μια πληθώρα μεταρρυθμίσεων, από τις φιλελευθεροποιήσεις των δρακόντειων πολιτικών ελέγχου του πληθυσμού που έπρεπε να έχουν γίνει από καιρό, έως τις αυξημένες επενδύσεις στην τεχνολογία που ελπίζει ότι θα αμβλύνουν τον αντίκτυπο της συρρίκνωσης του εργατικού δυναμικού. Χωρίς αμφιβολία, αυτές οι ενέργειες έγιναν πολύ αργά και η δημογραφική προοπτική της Κίνας είναι απίθανο να αλλάξει σύντομα. Αν το Πεκίνο δεν μπορέσει να βρει νέες πηγές παραγωγικότητας για να αντισταθμίσει ένα γηράσκον και συρρικνούμενο εργατικό δυναμικό, η ανάπτυξη θα υποφέρει. Αλλά αυτή είναι σε μεγάλο βαθμό μια μακροπρόθεσμη δυναμική και όχι μια βραχυπρόθεσμη.

Επιπλέον, το Πεκίνο δεν βλέπει πλέον την χαμηλή ανάπτυξη ως απειλή για την κοινωνική και πολιτική σταθερότητα, όπως συνέβη στο μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 1990 και στα πρώτα χρόνια αυτού του αιώνα. Κατά πρώτον, σε μια περίοδο που η χώρα είχε ένα κύμα νέων εργαζομένων που εισέρχονταν στο εργατικό δυναμικό, ήταν επιτακτική ανάγκη να διατηρηθεί η ταχεία ανάπτυξη. Με λιγότερους εργαζόμενους, ωστόσο, η χώρα δεν χρειάζεται ιλιγγιώδη ανάπτυξη. Αυτή η στροφή αντικατοπτρίστηκε στην επίσημη ρητορική του 19ου Συνεδρίου του Κόμματος το 2017, το οποίο τόνισε ότι, στο εξής, η ποιότητα της ανάπτυξης θα έχει μεγαλύτερη σημασία από την ποσότητά της. Όπως το έθεσε το πρόσφατο ιστορικό ψήφισμα στην Έκτη Ολομέλεια, η αύξηση του ΑΕΠ δεν είναι πλέον «το μόνο κριτήριο επιτυχίας για την ανάπτυξη».

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΣ ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ

Ίσως το πιο αποτελεσματικό εργαλείο που έχει το Πεκίνο στην διαχείριση της χώρας είναι η ικανότητά του να επιτυγχάνει γρήγορα αποτελέσματα μέσω στοχευμένων πολιτικών, ιδεολογικών και ρυθμιστικών εκστρατειών. Κυβερνώντας με αυταρχικά διατάγματα, το κόμμα μπορεί να κινητοποιήσει και να διοχετεύσει πόρους με αξιοσημείωτη ταχύτητα. Μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να παραβλέπει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των Κινέζων πολιτών και σχεδόν πάντα δημιουργεί τεράστια σπατάλη. Ωστόσο, επανειλημμένα, το ΚΚΚ έχει καταφέρει να ξεπεράσει μια δύσκολη πρόκληση απλώς απελευθερώνοντας την πλήρη ισχύ του κόμματος-κράτους. Κατά την διάρκεια της επιδημίας της COVID-19, για παράδειγμα, παρά τα αρχικά λάθη, ο Σι διέταξε μια προσπάθεια «ολόκληρης της κοινωνίας» που όχι μόνο περιόρισε τους θανάτους στο ελάχιστο, αλλά βοήθησε επίσης στην οργάνωση μιας ταχείας οικονομικής ανάκαμψης μέχρι το τέλος του 2020, ακόμη και καθώς η υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία μαράζωνε. Οι εκστρατείες αποβαίνουν συχνά εις βάρος των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, αλλά η συχνή, αν και προσωρινή, επιτυχία τους δεν πρέπει να υποτιμάται κατά την αξιολόγηση της ανθεκτικότητας του καθεστώτος.

Ακόμα κι αν κάποιος παραμένει δύσπιστος για τα αποτελέσματα της διακυβέρνησης του ΚΚΚ, είναι σαφές ότι οι κινεζικοί κύκλοι χάραξης πολιτικής βλέπουν το μοναδικό πολιτικό σύστημα της χώρας όχι ως πηγή αδυναμίας αλλά μάλλον με αυξανόμενη υπερηφάνεια σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες δημοκρατίες. Όταν ανώτεροι αξιωματούχοι δηλώνουν «η Ανατολή ανεβαίνει, η Δύση παρακμάζει» [8], αυτό είναι τόσο προπαγάνδα όσο και η πραγματική τους εκτίμηση. Ναι, τα προβλήματα στο σύστημα της Κίνας αφθονούν και το Πεκίνο υποτιμά ανησυχητικά την ανθεκτικότητα της αμερικανικής δημοκρατίας. Αλλά είναι δύσκολο να αρνηθούμε ότι το ΚΚΚ το 2021 ήταν ισχυρότερο, πιο ικανό, και ήλεγχε περισσότερους πόρους από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην εκατοντάχρονη ιστορία του.

Πολλές προβλέψεις για την παρακμή του ΚΚΚ βασίζονται στην άποψη ότι το κόμμα αντιμετωπίζει αυξανόμενη δυσαρέσκεια μέσα στην ίδια την Κίνα. Μεταξύ των ενδείξεων γι’ αυτό είναι ο τεράστιος όγκος πόρων που δαπανά το Πεκίνο για την εσωτερική ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένων των κατασταλτικών πολιτικών του στην [επαρχία] Σιντζιάνγκ και στο Θιβέτ και του σαρωτικού συστήματος κρατικής παρακολούθησης που υπάρχει τώρα σχεδόν σε κάθε κινεζική πόλη και κωμόπολη. Η αυξανόμενη ευαισθησία του κόμματος σε οτιδήποτε θεωρεί προσβολή έχει επίσης οδηγήσει ορισμένους να υποστηρίξουν ότι αν δεν ήταν το μονοπώλιο του στην βία, η εξουσία του κόμματος θα κατέρρεε. Φυσικά, κάθε προσπάθεια αξιολόγησης της κοινής γνώμης σε ένα αυταρχικό σύστημα είναι δύσκολη και ατελής, ακόμα και όταν υπάρχουν δεδομένα δημοσκοπήσεων και ερευνών. Αλλά τα περιορισμένα στοιχεία που υπάρχουν διαψεύδουν τέτοιους ισχυρισμούς.

ΙΣΧΥΣ ΧΩΡΙΣ ΕΛΕΓΧΟ