Μην ξεπουλήσετε την Ουκρανία

Ο Πούτιν έχει προσέξει αυτές τις επιθυμίες και, ίσως όχι ανέλπιστα, τώρα προτείνει ότι η ουκρανική ουδετερότητα είναι το κλειδί για την επίλυση της κρίσης. Αλλά η ιστορία διαψεύδει αυτόν τον ισχυρισμό. Το 2014, η Ουκρανία ήταν μια ουδέτερη χώρα, τόσο θεωρητικά όσο και στην πραγματικότητα. Τέσσερα χρόνια νωρίτερα, είχε βάλει επίσημα τέλος στις φιλοδοξίες της για ένταξη στο ΝΑΤΟ όταν ψήφισε νόμο που δήλωνε ξεκάθαρα ότι ήταν μια αδέσμευτη χώρα η οποία δεν είχε καμία πρόθεση να προσχωρήσει σε κάποια στρατιωτική συμμαχία. Ούτε τότε έγινε δημόσια συζήτηση για την ένταξη στο ΝΑΤΟ σε εθνικό επίπεδο˙ οι διαδηλώσεις της Euromaidan που ξεκίνησαν το 2013 δεν επικεντρώθηκαν στην στρατιωτική συμμαχία αλλά στην οικονομική και πολιτική εναρμόνιση με την ΕΕ. Εάν η ουδετερότητα απέτυχε να σταματήσει τον Πούτιν [2] από το να εξαπολύσει έναν πόλεμο το 2014, είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί θα τον σταματούσε τώρα.

Μια άλλη προχειρομελετημένη ιδέα που προτείνουν ορισμένοι ειδικοί είναι να πιεστεί η Ουκρανία σε μονόπλευρες παραχωρήσεις, παρέχοντας συμβιβασμούς που υποτίθεται ότι θα κάνουν τον Πούτιν πιο ειρηνικό. Συγκεκριμένα, η Μόσχα έχει από καιρό απαιτήσει από το Κίεβο να συνομιλεί απευθείας με τη Ντόνετσκ και την Λουχάνσκ, τις δύο κατεχόμενες από την Ρωσία περιοχές στην ανατολική Ουκρανία. Η Ουκρανία έχει απορρίψει αυτό το αίτημα και δικαίως: η Ρωσία αποτελεί μέρος της σύγκρουσης και δεν πρόκειται να την αφήσουμε να παρουσιαστεί ως διαμεσολαβητής.

Επιπλέον, η ιστορία υποδεικνύει ότι η υποχώρηση σε μια τέτοια απαίτηση είναι απίθανο να ικανοποιήσει την Ρωσία. Το 1992, ένας πόλεμος εντάθηκε στην περιοχή της Υπερδνειστερίας της Μολδαβίας, μια μετασοβιετική σύγκρουση που έφερε αντιμέτωπες δυνάμεις υπό την ηγεσία της Ρωσίας εναντίον της κυβέρνησης της Μολδαβίας. Παρόλο που η Ρωσία είχε πυροδοτήσει την σύγκρουση, απαίτησε από την κυβέρνηση της Μολδαβίας να συνομιλήσει απευθείας με την αποσχισθείσα περιοχή, με την Μόσχα να παίζει τον ρόλο του διαμεσολαβητή. Οι Μολδαβοί συμφώνησαν και ενεπλάκησαν σε άμεσο διάλογο με τους πληρεξούσιους της Ρωσίας, ελπίζοντας ότι εάν το έκαναν θα επιλύετο η σύγκρουση και θα αποκαθίστατο η εδαφική τους ακεραιότητα. Το 1994, σε μια άλλη προσπάθεια να τερματιστεί η διαμάχη, η Μολδαβία υιοθέτησε επίσημα μια ουδέτερη πολιτική, δηλώνοντας ότι δεν θα επιδίωκε την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Το αποτέλεσμα και των δύο παραχωρήσεων; Μια παγωμένη σύγκρουση τριών δεκαετιών που δεν φαίνεται να ξεπαγώνει. Ρωσικά στρατεύματα και όπλα παραμένουν στην Υπερδνειστερία μέχρι σήμερα.

ΤΙ ΔΙΝΕΙ ΚΙΝΗΤΡΟ ΣΤΟΝ ΠΟΥΤΙΝ

Οι εκκλήσεις του Πούτιν για μια εγγύηση αναφορικά με την επέκταση του ΝΑΤΟ θέτουν ένα δίλημμα. Εάν η Δύση υποχωρήσει, η Ρωσία θα είναι αναμφίβολα ικανοποιημένη με το νεοαποκτηθέν βέτο της στην ουκρανική εξωτερική πολιτική και την λήψη αποφάσεων του ΝΑΤΟ. Εάν η Δύση απορρίψει τα αιτήματά της, η Ρωσία θα είναι εξίσου χαρούμενη, επειδή θα μπορέσει να στρώσει ένα νέο ιδεολογικό έδαφος για να εισβάλει ξανά στην Ουκρανία.

Από το 2014, η Ρωσία έχει νομιμοποιήσει την επιθετικότητά της στην Ουκρανία αναφερόμενη σε μια υπόσχεση που υποτίθεται ότι έδωσε η Δύση στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου και στην συνέχεια αθέτησε. Σύμφωνα με αυτό το αφήγημα, κατά τις διαπραγματεύσεις για την επανένωση της Γερμανίας το 1990, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζέιμς Μπέικερ, δεσμεύτηκε στον σοβιετικό πρόεδρο, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί ποτέ προς τα ανατολικά. Αυτός ο καταλογισμός είναι παραμύθι, όπως έχει παραδεχτεί ακόμη και ο Γκορμπατσόφ. Αλλά το πιο προβληματικό για τον Πούτιν είναι ότι [το αφήγημα] έχει βαλτώσει, γεγονός που εξηγεί το ενδιαφέρον του για ένα νέο αφήγημα. Με την απόρριψη της τρέχουσας πρότασής του για εγγυήσεις σχετικά με το ΝΑΤΟ, ο Πούτιν ελπίζει να εφεύρει έναν πολύ πιο φρέσκο ιδεολογικό μύθο [3].

Το γεγονός ότι ο Πούτιν αναζητά μια νέα ιδεολογική αιτιολόγηση σχετικά με την Ουκρανία υποδηλώνει ότι βρίσκεται πραγματικά στα πρόθυρα για κάτι μεγάλο: μια προσπάθεια να επαναπροσδιορίσει ριζικά την μεταψυχροπολεμική τάξη ασφαλείας στην Ευρώπη. Έχοντας δημιουργήσει μια κρίση, ελπίζει να προσκαλέσει τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να την επιλύσουν. Εκεί, φαντάζεται, οι δύο ηγέτες θα χαράξουν νέες γραμμές σε όλη την Ευρώπη, χωρίζοντας την ήπειρο σε νέες σφαίρες επιρροής [4]. Η Μόσχα φαντασιώνεται ένα τέτοιο σενάριο εδώ και χρόνια.

ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΟΥΚΡΑΝΙΑ

Η Ρωσία είναι εξπέρ στο να πουλάει ψέματα, και οι αθέμιτες απαιτήσεις της για εγγυήσεις και μονόπλευρες παραχωρήσεις είναι ακριβώς αυτό. Αλλά δεν είμαστε υποχρεωμένοι να αγοράσουμε αυτό που μας πωλούν —ούτε καν να λάβουμε υπόψη την προσφορά. Η Δύση δεν πρέπει να κατευνάσει [5] την Ρωσία συμφωνώντας να διαπραγματευτεί για το ΝΑΤΟ, ούτε πρέπει να δώσει στην Ρωσία την ικανοποίηση ότι απέρριψε τα τελεσίγραφά της. Αντίθετα, η Δύση θα πρέπει απλώς να τα αγνοήσει, συνεχίζοντας να διεξάγει περαιτέρω γύρους συνομιλιών, αρνούμενη να υποκύψει στα τελεσίγραφα του Πούτιν για την Ουκρανία και το ΝΑΤΟ.

Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους θα πρέπει να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους για να αποτρέψουν την Ρωσία. Σε αντίθεση με τον κατευνασμό, η αποτροπή έχει επιτυχημένο ιστορικό. Την άνοιξη του 2021, για παράδειγμα, η Ρωσία άρχισε την μαζική ανάπτυξη [στρατευμάτων] κατά μήκος των ουκρανικών συνόρων και εκτόξευσε πολεμική ρητορική απειλώντας να καταστρέψει την Ουκρανία. Οι εταίροι της Ουκρανίας σηματοδότησαν ένθερμη υποστήριξη για την Ουκρανία δημοσίως και στο παρασκήνιο, και η Μόσχα αναγκάστηκε να μειώσει τις εντάσεις.