Οι αιχμάλωτοι του Πούτιν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι αιχμάλωτοι του Πούτιν

Πώς ένας καταστροφικός αυτοκρατορικός πόλεμος έχει ενδυναμώσει την εξουσία του στο εσωτερικό

Όσο για την οικονομία, η τρέχουσα πραγματικότητα είναι κάθε άλλο παρά ελπιδοφόρα. Η Ρωσία αντικρίζει έναν μικρότερο κρατικό προϋπολογισμό, ο οποίος καθιστά δυσκολότερο το να εξαγοράσει την πίστη του ευμεγέθους ποσοστού των Ρώσων που εξαρτώνται από το κράτος για τα προς το ζην. Υπάρχουν δυσκολίες και στην αγορά εργασίας. Η κυβέρνηση έχει χρησιμοποιήσει διάφορες τακτικές για να διατηρήσει χαμηλά τους επίσημους αριθμούς της ανεργίας - συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του αριθμού των ωρών της εργάσιμης εβδομάδας για να διατηρήσει τις θέσεις εργασίας - ωστόσο το ποσοστό των ανέργων έχει ήδη αρχίσει να αυξάνεται. Και καθώς η δομή της πληγείσας από τις κυρώσεις ρωσικής οικονομίας γίνεται πιο πρωτόγονη -ολόκληρες προηγμένες βιομηχανίες όπως η αεροπορία και οι αυτοκινητοβιομηχανίες δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς την Δυτική τεχνολογία και τα ανταλλακτικά- θα υπάρχει λιγότερη ζήτηση για υψηλά καταρτισμένο προσωπικό. Ταυτόχρονα, σε κάποιους τομείς, όπως η πληροφορική, μεγάλο μέρος της εργατικής δεξαμενής έχει εγκαταλείψει την χώρα. Αυτή είναι μόνο μια πτυχή του μειούμενου ανθρώπινου κεφαλαίου της Ρωσίας.

Τίποτα από αυτά δεν θα βοηθηθεί από αλλαγές στο ρωσικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ενώ τα σχολικά βιβλία της ιστορίας εξακολουθούν να επικαιροποιούνται, πολλά σχολεία έχουν ήδη διεξάγει μαθήματα εξηγώντας το πώς έλαβε χώρα η «γενοκτονία» των ανθρώπων της Ντονμπάς και της Λουχάνσκ σε διάστημα οκτώ ετών, και γιατί έπρεπε να «απελευθερωθούν». Με το να γυρίζει την πλάτη της στα ευρωπαϊκά πρότυπα για την ανώτερη εκπαίδευση (η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι η Ρωσία θα αποσυρθεί από το σύστημα της Μπολόνια) και τους επιστημονικούς δεσμούς με τον έξω κόσμο υπέρ της μαζικής κατήχησης στον Πουτινισμό, η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί στην μακροπρόθεσμη υποβάθμιση της ποιότητας του ρωσικού εργατικού δυναμικού.

ΠΛΕΟΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΕΣ

Το μόνο πράγμα που έχει να προσφέρει τώρα ο Ρώσος πρόεδρος στους υποστηρικτές του είναι η επέκταση και η ανοικοδόμηση του αυτοκρατορικού εδάφους. Αυτό αντιστοιχεί στην πολύ μακροχρόνια ιδεολογική γραμμή του Πούτιν, ο οποίος έχει επιμείνει ανέκαθεν στην ύπαρξη ενός «ρωσικού κόσμου», ο οποίος, κατά την άποψή του, περιλαμβάνει την Ουκρανία [12]· αυτή δεν έχει, κατά την άποψή του, ξεχωριστή κρατική οντότητα από την Ρωσία. Αυτό το έργο έχει υποβοθηθεί από τις παρεμβάσεις των διανοουμένων του Πούτιν, όπως ο Mikhail Piotrovsky, ο διευθυντής του Μουσείου Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη, ο οποίος έχει πει ότι «είμαστε όλοι ιμπεριαλιστές και μιλιταριστές» και ότι η Ρωσία «υψώνει το ανάστημα της» με τον πόλεμο.

Ο Πούτιν [13] δεν είναι ο Μεγάλος Πέτρος, αλλά η αυτοκρατορική κατάκτηση αποτελεί επί μακρόν έναν αποτελεσματικό τρόπο για να ενισχύσει την υποστήριξή του. Το 2014, η προσάρτηση της Κριμαίας αναζωογόνησε την προεδρία του και του έφερε συντριπτική αποδοχή που διήρκεσε για αρκετά χρόνια. Αλλά στην συνέχεια, το 2018, ο Πούτιν αύξησε την ηλικία συνταξιοδότησης και τα ποσοστά του άρχισαν να βαλτώνουν· μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2021, μια δημοσκόπηση του Levada Center έδειξε ότι μόλις το 46% των Ρώσων ήταν έτοιμοι να τον επανεκλέξουν. Ήταν μόνο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που επέστρεψε η αξιόπιστη πλειοψηφία του Πούτιν· μέχρι τον Μάιο του 2022, ο αριθμός των Ρώσων που έλεγαν ότι θα επανεξέλεγαν τον Πούτιν είχε αυξηθεί στο 72%, το υψηλότερο ποσοστό που [καταγράφηκε] ποτέ. Σε κάποιο βαθμό, αυτοί οι αριθμοί των δημοσκοπήσεων ίσως αντικατοπτρίζουν την αυξανόμενη απροθυμία των καθημερινών Ρώσων να αποκλίνουν από την κυρίαρχη -δηλαδή, την καθοδηγούμενη από το Κρεμλίνο- άποψη, αλλά αυτό δεν καθιστά τα αποτελέσματα λιγότερο πολιτική πραγματικότητα.

Γιατί λοιπόν το καθεστώς Πούτιν θα έμπαινε στον κόπο να διεξάγει εκλογές σε διάφορα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της περιφερειακής ψηφοφορίας που θα διεξαχθεί σε πολλά τμήματα της Ρωσίας αυτόν τον Σεπτέμβριο; Σε ένα σύστημα που είναι πλήρως ελεγχόμενο, αυταρχικό και προσανατολισμένο στον ηγέτη, τέτοιες αναμετρήσεις φαίνονται σχεδόν περιττές. Η απάντηση είναι ότι αυτό το ηγετο-κεντρικό σύστημα πρέπει να επιδεικνύει συνεχώς στους υπηκόους του ότι η μεγάλη πλειοψηφία τους το υποστηρίζει — και σε κάθε επίπεδο, από το δημοτικό έως το προεδρικό. Γι' αυτό χρειάζονται οι εκλογές και εκτός Ρωσίας. Φαίνεται εύλογο ότι στις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας όπως η Χερσώνα —όπως ακριβώς και στην Κριμαία [14] το 2014— ίσως διεξαχθούν δημοψηφίσματα για το εάν αυτές θέλουν να ενταχθούν στην Ρωσία, εκτός από τις συνήθεις τοπικές εκλογές. Είναι αυτονόητο ότι τα αποτελέσματα αυτών των δημοψηφισμάτων θα πρέπει να είναι προκαθορισμένα, δίνοντας στην επέκταση της αυτοκρατορίας ένα επίχρισμα οιονεί νομιμοποίησης.

Η απόφαση του Πούτιν να εισβάλει [15] στην Ουκρανία ίσως ήταν μια πράξη καθαρής ανοησίας, αλλά όσον αφορά την διατήρηση της εξουσίας, την ενίσχυση της δημοτικότητάς του και την εμφάνιση του ως αναντικατάστατου, έχει αποδειχθεί, τουλάχιστον προς το παρόν, ότι αυτή ήταν η σωστή απόφαση για τον ίδιο προσωπικά. Κανείς εντός των ελίτ δεν μπορεί να πει ότι ο Πούτιν δεν έχει τον έλεγχο. Ανεξάρτητα από το πόση ζημιά έχει κάνει ο πόλεμος στην οικονομία, στον ρωσικό λαό και στην θέση της Ρωσίας στον κόσμο, η προσωπική ισχύς του Πούτιν έχει αυξηθεί απτά. Αντί για μια αναδυόμενη μάχη για τον μελλοντικό διάδοχό του, υπάρχει πλέον μόνο ανταγωνισμός μεταξύ των ζηλότυπων αγαπημένων [του].

ΟΜΟΡΦΗ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΑΠΑΘΕΙΑ