Οι πηγές της ρωσικής ανάρμοστης συμπεριφοράς

Η εισβολή του Κρεμλίνου ενίσχυσε το ΝΑΤΟ, μια οντότητα που [η εισβολή] είχε σχεδιαστεί για να ταπεινώσει, και οδήγησε σε κυρώσεις αρκετά ισχυρές ώστε να συρρικνωθεί η οικονομία της Ρωσίας. Αλλά τα φασιστικά καθεστώτα νομιμοποιούν τον εαυτό τους περισσότερο με την άσκηση εξουσίας παρά με την παροχή οικονομικών ωφελημάτων, και ο Πούτιν είναι τόσο επιθετικός και αποκομμένος από την πραγματικότητα που μια ύφεση είναι απίθανο να τον σταματήσει. Για να δικαιολογήσει την κυριαρχία του, ο Πούτιν θέλει τη μεγάλη νίκη που υποσχέθηκε και πιστεύει ότι μπορεί να πετύχει. Εάν συμφωνήσει σε μια κατάπαυση του πυρός, θα είναι μόνο για να δώσει ανάπαυση στα ρωσικά στρατεύματα πριν συνεχίσουν να πολεμούν. Και αν κερδίσει στην Ουκρανία, ο Πούτιν πιθανότατα θα κινηθεί για να επιτεθεί σε ένα άλλο μετασοβιετικό κράτος, όπως η Μολδαβία, όπου η Μόσχα ήδη υποστηρίζει μια αποσχισθείσα περιοχή.

Υπάρχει, λοιπόν, μόνο ένας τρόπος για να σταματήσει ο δικτάτορας της Ρωσίας, και αυτός είναι να γίνει εκείνο που πρότεινε ο Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Λόιντ Όστιν, τον Απρίλιο: να αποδυναμωθεί η χώρα «στον βαθμό που δεν θα μπορεί να κάνει τα πράγματα που έχει κάνει εισβάλλοντας στην Ουκρανία». Αυτό ίσως να φαίνεται σαν ένας υψηλός στόχος. Αλλά ο στρατός της Ρωσίας έχει αποδυναμωθεί σημαντικά και η χώρα έχει χάσει πολλούς από τους καλύτερους στρατιώτες της. Με ευρεία υποστήριξη από το ΝΑΤΟ, η Ουκρανία είναι σε θέση να νικήσει τελικά την Ρωσία στα ανατολικά και νότια, όπως ακριβώς έκανε και στον βορρά.

Εάν ηττηθεί, ο Πούτιν θα αντιμετωπίσει μια επικίνδυνη κατάσταση στο εσωτερικό. Θα πρέπει να εξηγήσει στην ελίτ και στις μάζες γιατί πρόδωσε τις προσδοκίες τους. Θα πρέπει να πει στις οικογένειες των νεκρών στρατιωτών γιατί χάθηκαν για το τίποτα. Και χάρη στην αυξανόμενη πίεση από τις κυρώσεις, θα πρέπει να τα κάνει όλα αυτά σε μια εποχή που οι Ρώσοι θα είναι ακόμη χειρότερα από όσο σήμερα. Θα μπορούσε να αποτύχει σε αυτό το έργο, να αντιμετωπίσει εκτεταμένες αντιδράσεις, και να παραμεριστεί. Θα μπορούσε να αναζητήσει αποδιοπομπαίους τράγους και να ανατραπεί από τους συμβούλους και τους βουλευτές που απειλεί να εκκαθαρίσει. Είτε έτσι είτε αλλιώς, αν φύγει ο Πούτιν, η Ρωσία θα έχει την ευκαιρία να ανοικοδομηθεί πραγματικά –και τελικά να εγκαταλείψει τις αυταπάτες του μεγαλείου.

ΦΑΝΤΑΣΙΟΠΛΗΞΙΕΣ

Γεννήθηκα το 1980 από γονείς στα μεσαία στρώματα της σοβιετικής διανόησης. Ο πατέρας μου ήταν οικονομολόγος στο Υπουργείο Εξωτερικού Εμπορίου και η μητέρα μου δίδασκε αγγλικά στο Κρατικό Ινστιτούτο Εξωτερικών Σχέσεων της Μόσχας. Ήταν κόρη ενός στρατηγού που διοικούσε μια μεραρχία τουφεκιοφόρων κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και είχε αναγνωριστεί ως «Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης».

Ζούσαμε σε ένα μεγάλο διαμέρισμα στη Μόσχα που είχε δώσει το κράτος στον παππού μου μετά τον πόλεμο, και είχαμε ευκαιρίες που οι περισσότεροι Σοβιετικοί πολίτες δεν είχαν. Ο πατέρας μου διορίστηκε σε μια θέση σε μια σοβιετο-ελβετική επιχείρηση, κάτι που μας επέτρεψε να ζήσουμε στην Ελβετία το 1984 και το 1985. Για τους γονείς μου, αυτή η περίοδος ήταν μεταμορφωτική. Βίωσαν το πώς ήταν να μένεις σε μια πλούσια χώρα, με ανέσεις —καρότσια παντοπωλείου, ποιοτική οδοντιατρική περίθαλψη— που η Σοβιετική Ένωση στερείτο.

Ως οικονομολόγος, ο πατέρας μου γνώριζε ήδη τα διαρθρωτικά προβλήματα της Σοβιετικής Ένωσης. Αλλά η ζωή στην δυτική Ευρώπη οδήγησε αυτόν και τη μητέρα μου να αμφισβητήσουν το σύστημα πιο βαθιά, και ενθουσιάστηκαν όταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ξεκίνησε την περεστρόικα το 1985. Το ίδιο, όπως φάνηκε, έκαναν οι περισσότεροι Σοβιετικοί κάτοικοι. Δεν χρειαζόταν κανείς να ζήσει στην Δυτική Ευρώπη για να συνειδητοποιήσει ότι τα καταστήματα της Σοβιετικής Ένωσης προσέφεραν μια στενή γκάμα προϊόντων χαμηλής ποιότητας, όπως παπούτσια που ήταν επώδυνα να φορεθούν. Οι Σοβιετικοί κάτοικοι γνώριζαν ότι η κυβέρνηση έλεγε ψέματα όταν ισχυριζόταν ότι ηγείται της «προοδευτικής ανθρωπότητας».

Πολλοί Σοβιετικοί πολίτες πίστευαν ότι η Δύση θα βοηθούσε την χώρα τους καθώς θα έκανε τη μετάβαση σε μια οικονομία της αγοράς. Αλλά τέτοιες ελπίδες αποδείχθηκαν αφελείς. Η Δύση δεν παρείχε στην Ρωσία το ποσό της βοήθειας που πολλοί από τους κατοίκους της -και ορισμένοι εξέχοντες οικονομολόγοι των ΗΠΑ- θεωρούσαν απαραίτητο για την αντιμετώπιση των τεράστιων οικονομικών προκλήσεων της χώρας. Αντίθετα, η Δύση ενθάρρυνε το Κρεμλίνο καθώς ήρε γρήγορα τους ελέγχους των τιμών και ιδιωτικοποίησε γρήγορα τους κρατικούς πόρους. Μια μικρή ομάδα ανθρώπων έγινε εξαιρετικά πλούσια από αυτή την διαδικασία αρπάζοντας δημόσια περιουσιακά στοιχεία. Αλλά για τους περισσότερους Ρώσους, η λεγόμενη θεραπεία-σοκ οδήγησε στην φτωχοποίηση. Ο υπερπληθωρισμός χτύπησε, και το μέσο προσδόκιμο ζωής μειώθηκε. Η χώρα πράγματι γνώρισε μια περίοδο εκδημοκρατισμού, αλλά μεγάλο μέρος του κοινού ταύτισε τις νέες ελευθερίες με την εξαθλίωση. Ως αποτέλεσμα, το status της Δύσης στην Ρωσία υπέφερε σοβαρά.

Δέχθηκε άλλο ένα μεγάλο χτύπημα μετά την εκστρατεία του ΝΑΤΟ το 1999 κατά της Σερβίας. Στην Ρωσία, οι βομβαρδισμοί έμοιαζαν λιγότερο με επιχείρηση για την προστασία της αλβανικής μειονότητας της χώρας από όσο με επίθεση μιας μεγάλης δύναμης εναντίον ενός μικροσκοπικού θύματος. Θυμάμαι έντονα ότι περπατούσα δίπλα στην πρεσβεία των ΗΠΑ στη Μόσχα την ημέρα αφότου της επιτέθηκε ένας όχλος και παρατήρησα τα σημάδια που άφησε η μπογιά που είχε πιτσιλίσει τους τοίχους της.