Μπορεί η Κίνα να διαχειριστεί την σύγκρουση στην Ουκρανία;

Ταυτόχρονα, το Πεκίνο εντόπισε ρωγμές στην Δυτική υποστήριξη προς την Ουκρανία. Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε στα τέλη Φεβρουαρίου από τα Ινστιτούτα Σύγχρονων Διεθνών Σχέσεων της Κίνας, ένα κορυφαίο ερευνητικό ίδρυμα που υπάγεται στο Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας της Κίνας, εκτιμούσε ότι οι Δυτικοί ηγέτες «ίσως να αντιταχθούν στη μακροπρόθεσμη βοήθεια προς την Ουκρανία και να κουραστούν από αυτήν». Σημείωνε ότι οι ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας, και του Ηνωμένου Βασιλείου είχαν αρχίσει να πιέζουν τον Ζελένσκι να διαπραγματευτεί με την Ρωσία, ενώ υπήρχαν επίσης φωνές στις Ηνωμένες Πολιτείες που ζητούσαν τον τερματισμό της βοήθειας προς την Ουκρανία και την ανάγκη επίτευξης ειρηνευτικού διακανονισμού. Επαναλαμβάνοντας αυτή την γραμμή σκέψης στην τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Ζελένσκι τον Απρίλιο, ο Σι σημείωσε ότι «η λογική σκέψη και οι [λογικές] φωνές [είναι] τώρα σε άνοδο» όσον αφορά την σύγκρουση και ότι είναι επομένως σημαντικό «να αδράξουμε την ευκαιρία και να δημιουργήσουμε ευνοϊκές συνθήκες» για μια διευθέτηση.

Οι εξελίξεις αυτές, σε συνδυασμό με τις συνεχείς διεθνείς πιέσεις προς την Κίνα να μην παράσχει θανατηφόρο βοήθεια στην Ρωσία, οδήγησαν το μέλος του κινεζικού Πολιτικού Γραφείου, Wang Yi, να προειδοποιήσει στην Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια τον Φεβρουάριο ότι η σύγκρουση θα μπορούσε να «κλιμακωθεί και να παραταθεί». Επανέλαβε την γραμμή του Σι ότι δεν υπάρχουν νικητές στους πολέμους και πρόσθεσε ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία «δεν πρέπει να συνεχιστεί άλλο». Λίγο αργότερα, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών, Qin Gang, δήλωσε ότι η Κίνα ανησυχεί βαθιά πως η σύγκρουση θα μπορούσε να «ξεφύγει από τον έλεγχο» -η πρώτη φορά που το Πεκίνο χρησιμοποίησε αυτήν την φράση.

ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΠΟΡΕΙΑΣ

Αυτές οι μεταβαλλόμενες εκτιμήσεις ανάγκασαν το Πεκίνο να αλλάξει την προσέγγισή του απέναντι στην σύγκρουση στην Ουκρανία. Ενώ προηγουμένως παρέμενε στο περιθώριο, η Κίνα έχει εισέλθει προσεκτικά στην αρένα τους τελευταίους μήνες. Ειδικότερα, η κινεζική κυβέρνηση έχει ως στόχο να παρουσιαστεί ως βασικός παράγοντας που μπορεί να επιλύσει τις διεθνείς συγκρούσεις. Στις 21 Φεβρουαρίου, δημοσίευσε το Έγγραφο Σχεδίου Πρωτοβουλίας για την Παγκόσμια Ασφάλεια (Global Security Initiative Concept Paper), το οποίο περιέγραφε το όραμα του Σι για τον τρόπο επίλυσης των προκλήσεων ασφαλείας που αντιμετωπίζει ο κόσμος. Το έγγραφο υποσχόταν να «εξαλείψει τα βαθύτερα αίτια των διεθνών συγκρούσεων» και να «βελτιώσει την διακυβέρνηση της παγκόσμιας ασφάλειας». Επίσης, επέκρινε την εκτεταμένη παγκόσμια επιρροή της Ουάσινγκτον, υποσχόμενη να αλλάξει το γεγονός ότι οι περιφερειακές και παγκόσμιες εντάσεις έχουν «προκύψει συχνά» υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.

Τρεις ημέρες αργότερα, η Κίνα δημοσίευσε ένα έγγραφο θέσεων για την Ουκρανία, το οποίο περιγράφει δώδεκα γενικές αρχές για την πολιτική διευθέτηση της σύγκρουσης. Το έγγραφο απηχούσε τα σημεία συζήτησης της Μόσχας, αποφεύγοντας μάλιστα να αναφέρει ότι η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία και παραβίασε την κυριαρχία της. Περιελάμβανε όμως σημεία -όπως η ανάγκη σεβασμού της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας- που φαινόταν να λαμβάνουν υπόψη τα συμφέροντα της Ουκρανίας.

Η Κίνα πέτυχε μια διπλωματική νίκη σε ένα άλλο μέρος του κόσμου κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου. Στις 10 Μαρτίου, η Σαουδική Αραβία και το Ιράν ανακοίνωσαν συμφωνία για την αποκατάσταση πλήρων διπλωματικών σχέσεων. Αυτή η σημαντική πρόοδος, όπως ισχυρίστηκαν, επιτεύχθηκε χάρη στην «ευγενή πρωτοβουλία» του Σι και αντιπροσώπευε την πρώτη επιτυχία της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας Ασφάλειας. Στην πραγματικότητα, η Κίνα δεν ξεκίνησε αυτήν την προσπάθεια -οι Ηνωμένες Πολιτείες ενθάρρυναν την Σαουδική Αραβία και το Ιράν να ξεκινήσουν συζητήσεις το 2021. Το πολύ-πολύ, η Κίνα παρείχε έναν φιλόξενο χώρο για να ξεκαθαρίσουν οι δύο χώρες τις διαφορές τους και αντιπροσώπευε ένα ουδέτερο μέρος που θα μπορούσε να πείσει κάθε πλευρά να λειτουργήσει με καλή πίστη. Αλλά είναι πιθανό αυτό το επίτευγμα να έκανε τον Σι να έχει υπερβολική αυτοπεποίθηση για το τι μπορεί να επιτύχει σε άλλα διπλωματικά μέτωπα.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Σι ενέτεινε τις προσπάθειές του στην Ουκρανία. Στις αρχές Μαρτίου, φιλοξένησε τον πρόεδρο της Λευκορωσίας, Αλεξάντρ Λουκασένκο, στενό σύμμαχο του Κρεμλίνου, και στην συνέχεια ταξίδεψε στη Μόσχα για να συναντήσει τον ίδιο τον Πούτιν. Στα τέλη Μαρτίου και τον Απρίλιο, ο Σι συναντήθηκε προσωπικά με έναν αριθμό παγκόσμιων ηγετών ώστε να συζητήσει για την Ουκρανία -επιδιώκοντας να εμπλακεί όχι μόνο με τις ευρωπαϊκές φωνές αλλά και να αναδείξει τις απόψεις των βασικών αναπτυσσόμενων χωρών. Μεταξύ αυτών ήταν και ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο οποίος ζήτησε να δημιουργηθεί ένα «G-20 της ειρήνης» αποτελούμενο από ουδέτερες χώρες που θα διαδραματίσει ηγετικό διπλωματικό ρόλο. Στην συνέχεια, στα τέλη Απριλίου, ο Σι κάλεσε τον Ζελένσκι κατόπιν αιτήματος της Ουκρανίας και όρισε έναν ειδικό αντιπρόσωπο για να συνεργαστεί με όλα τα μέρη σχετικά με τον τρόπο επίτευξης πολιτικής λύσης στην σύγκρουση.

Συνολικά, η Κίνα θεωρεί πιθανότατα ότι οι διπλωματικές της προσπάθειες της παρέχουν μεγαλύτερο ρόλο στον καθορισμό της πορείας του πολέμου, τον οποίο αντιλαμβάνεται ότι χειραγωγείται και παρατείνεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η διπλωματία θα μπορούσε να επιτρέψει στο Πεκίνο να εκτρέψει την κριτική, να προσπαθήσει να θέσει ένα νέο αφήγημα σχετικά με την σύγκρουση, και να διαμορφώσει ενδεχομένως την έκβαση με τρόπους που θα ήταν επωφελείς για το ίδιο. Η Κίνα θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιήσει την ικανότητά της να κάθεται με όλα τα μέρη ως διαπραγματευτικό χαρτί για να πιέσει άλλες χώρες να σεβαστούν τα συμφέροντά της. Είναι πιθανό ότι η δημόσια δήλωση του Γάλλου προέδρου, Εμμανουέλ Μακρόν, τον Απρίλιο ότι δεν είναι προς το συμφέρον της Γαλλίας να υποστηρίξει την ατζέντα των ΗΠΑ για την υπεράσπιση της Ταϊβάν υποκινήθηκε τουλάχιστον εν μέρει από την επιθυμία του Παρισιού να διαδραματίσει η Κίνα εποικοδομητικό ρόλο στην Ουκρανία.