Το νέο εγχειρίδιο του δικτάτορα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το νέο εγχειρίδιο του δικτάτορα

Γιατί η Δημοκρατία χάνει τη μάχη*

Σύντομα, παραποιείται και η δημόσια σφαίρα, επίσης. Αυταρχικοί του εικοστού αιώνα φυλάκισαν τις αντίθετες φωνές και έστειλαν λογοκριτές στα δημοσιογραφικά γραφεία. Οι παλαιού τύπου δικτάτορες συμπεριφέρονται έτσι και σήμερα. Η πιο πρόσφατη φυλή αυταρχικών, ωστόσο, συχνά επιδιώκει τα ίδια αποτελέσματα αλλά με λιγότερο ορατά -και πιο δημοκρατικά- μέσα. Αντί να κλείσουν εφημερίδες και τηλεοπτικά δίκτυα, τους επιβάλλουν πρόστιμα που οδηγούν σε οικονομική ασφυξία ή στέλνουν δήθεν ιδιώτες επενδυτές (που είναι στην πραγματικότητα παρεοκράτες της κυβέρνησης) να τα αγοράσουν άμεσα. Οι σύμμαχοι του Όρμπαν, για παράδειγμα, έχουν αγοράσει και ενοποιήσει εκατοντάδες ιδιωτικά ειδησεογραφικά μέσα της Ουγγαρίας. Για όποιον ήταν έξω από έναν πολύ μικρό κύκλο παρατηρητών που γνωρίζουν καλά τα πολιτικά πράγματα, ήταν εύκολο να μη το αντιληφθεί. Αλλά το περιεχόμενο των μέσων σταδιακά άλλαξε έως ότου έγινε δύσκολο να διακριθεί το ρεπορτάζ από την προπαγάνδα του καθεστώτος. Παρόμοιες εξελίξεις έχουν σημειωθεί στην Αίγυπτο, την Ουγγαρία, την Ινδία, την Ινδονησία, το Μαυροβούνιο, τη Νιγηρία, το Πακιστάν, την Πολωνία, την Ρωσία, την Σερβία, την Τανζανία, την Τυνησία, την Τουρκία, την Ουγκάντα, και την Βενεζουέλα, μεταξύ άλλων χωρών.
Με την πάροδο του χρόνου, δημιουργείται ένας ψευδο-Τύπος, ο οποίος διατηρεί όλες τις συμβάσεις και τις εξωτερικές παγίδες της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας, αλλά καμία από την ουσία της. Ο συνδυασμός ψευδο-εκλογών, ψευδο-νόμων, και ψευδο-Τύπου αποδίδει ψευδο-δημοκρατία: ένα σύστημα διακυβέρνησης που μιμείται την δημοκρατία για να την ανατρέψει.

ΑΡΧΙΜΑΦΙΟΖΟΙ ΕΧΟΝΤΕΣ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ

Αλλά η παραποίηση της δημοκρατίας είναι μέσο, όχι σκοπός. Ο απώτερος στόχος είναι να μετατραπεί το κράτος σε κέντρο κερδοφορίας για μια νέα εγκληματική παρέα και να χρησιμοποιήσει τα έσοδα της μεγάλης κλίμακας εγκληματικότητας για να σφίξει την λαβή της στην εξουσία. Οι νέοι αυταρχικοί ξεπερνούν πολύ την παραδοσιακή διαφθορά. Δεν επιβλέπουν απλώς ένα σύστημα στο οποίο ορισμένοι εγκληματίες εντός και εκτός κυβέρνησης πλουτίζουν κρυφά. Αντί γι’ αυτό, χρησιμοποιούν εγκληματικές ενέργειες και στρατηγικές για να προωθήσουν τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα της κυβέρνησής τους στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

Τα εγκληματικά κράτη εισάγουν το σύνηθες ρεπερτόριο ενός αρχηγού συμμορίας, όπως οι χρηματικές απαιτήσεις για προστασία, ο φανερός εκφοβισμός, και οι ξυλοδαρμοί στους δρόμους, στους πολιτικούς σκοπούς: φίμωση αντιπάλων, εκφοβισμός επικριτών, επιβολή συνενοχής, πλουτισμός συμμάχων, και εξαγορά πολιτικής υποστήριξης εσωτερικά και εξωτερικά. Ένα εγκληματικό κράτος [17] συνδυάζει την παραδοσιακή πολιτική τέχνη με τις στρατηγικές και τις μεθόδους των διεθνικών εγκληματικών καρτέλ και χρησιμοποιεί αυτό το μείγμα στην υπηρεσία τόσο των εγχώριων πολιτικών στόχων του όσο και του γεωπολιτικού ανταγωνισμού. Ορισμένες υποθέσεις είναι διαβόητες, όπως ο βαθύς βάλτος των επιχειρηματικών, πληροφοριακών, και πολιτικών δεσμών μεταξύ του Οργανισμού Τραμπ και Ρώσων ολιγαρχών και αξιωματούχων που οδήγησαν στην πρώτη μομφή κατά του Τραμπ και είναι το επίκεντρο των συνεχιζόμενων ερευνών από διάφορες διαφορετικές υπηρεσίες των ΗΠΑ. Στην Ρωσία, ο Πούτιν κατάφερε να μετατρέψει το παλιό σοβιετικό σύστημα σε ένα μαφιόζικο κράτος στο οποίο μια ελάχιστη ελίτ απολαμβάνει ασφάλεια και εξαιρετικό πλούτο και δίνει λόγο μόνο σε αυτόν. Η Βενεζουέλα [18] παρέχει ένα ακόμη πιο ακραίο παράδειγμα: σε συνέργεια με το καθεστώς του προέδρου Νικολάς Μαδούρο, Κολομβιανοί αντάρτες στις ζούγκλες της Βενεζουέλας εξορύσσουν παράνομα χρυσό που στην συνέχεια ξεπλένεται στο Κατάρ και την Τουρκία, παρακάμπτοντας τις κυρώσεις των ΗΠΑ για την χρηματοδότηση του καθεστώτος της Βενεζουέλας. Αυτό είναι οργανωμένο έγκλημα, ναι, αλλά είναι και κάτι πολύ περισσότερο από αυτό˙ είναι οργανωμένο έγκλημα ως κρατικό έργο, που συντονίζεται από τις κυβερνήσεις τριών χωριστών εθνών-κρατών.

ΥΠΝΟΒΑΤΩΝΤΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΑ

Οι δημοκρατίες έχουν ένα διαρθρωτικό μειονέκτημα όταν πρόκειται για την καταπολέμηση της ανόδου αυτής της νέας φυλής αυταρχικών. Ο διάλογος, η μακροθυμία, ο συμβιβασμός, η ανεκτικότητα, και η θέληση αποδοχής της νομιμότητας της προσπάθειας ενός αντιπάλου για [να αναλάβει] την εξουσία είναι απαραίτητα για μια λειτουργική δημοκρατία. Αλλά στην εποχή της πολιτικής ως ψυχαγωγίας, αυτές οι αξίες χάνουν συνεχώς χώρο από τα αντίθετά τους, δηλαδή το υβρεολόγιο, τον μαξιμαλισμό, τη μισαλλοδοξία, τον φανατισμό, τον μεσσιανισμό, την δαιμονοποίηση των αντιπάλων και, πολύ συχνά, το μίσος και την βία.

Ο παραδοσιακός διαχωρισμός της πολιτικής και της ψυχαγωγίας επέβαλε το δικό του σύνολο προστατευτικών φραγμών: επίσημοι θεσμοί (όπως νόμοι, νομοθετικά σώματα, και δικαστήρια) και άτυποι κανόνες (της ευπρέπειας, της αξιοπρέπειας του αξιώματος, κ.λπ.) ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικοί τρόποι περιορισμού της εξουσίας. Αλλά οι κανόνες είναι άρρητοι και κακώς καθορισμένοι, κάτι που τους καθιστά ευάλωτους. Όταν οι πολιτικοί είναι απλώς δημόσιοι λειτουργοί, είναι πολύ πιο εύκολο για το πολιτικό σύστημα να επιβάλει περιορισμούς στην συμπεριφορά τους. Το καθεστώς διασημότητας των νέων αυταρχικών χαλαρώνει αυτούς τους περιορισμούς. Οι θαυμαστές τους έχουν επενδύσει τόσα πολλά από την δική τους ταυτότητα στους ηγέτες τους που δεν μπορούν να τους επιτρέψουν να αποτύχουν.