Τα πολυηχητικά όπλα στο νέο ρωσικό στρατιωτικό δόγμα

Πάντως, όπως έχει επισημάνει, μεταξύ πολλών άλλων, η επιφανής Κρεμλινολόγος και κατόπιν Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας και Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Condoleezza Rice [6], το δόγμα της ΕΣΣΔ είχε δύο αλληλένδετες μεν, αλλά διακριτές πτυχές: η μεν «πολιτική-στρατιωτική» πτυχή του δόγματος, την οποία επικαλείτο το Κομμουνιστικό Κόμμα, ήταν Αμυντική. Αποσκοπούσε να αποτρέψει μια επίθεση των «ιμπεριαλιστών» (βλ. ΝΑΤΟ) στο σοσιαλιστικό μόρφωμα το οποίο είχε ιδρύσει ο Λένιν και, σε περίπτωση που η επίθεση αυτή εκδηλωνόταν, στην υπεράσπιση του πατρώου εδάφους. Εντούτοις, η «τεχνική-στρατιωτική» πτυχή του δόγματος (όπλα, μορφές, μέθοδοι, εύρος και τακτικές μάχης) ήταν Επιθετική: η ανάληψη πρωτοβουλίας, ο στρατηγικός αιφνιδιασμός, οι αντεπιθέσεις, και οι ταχύτατοι ελιγμοί διδάσκονταν σε όλες τις στρατιωτικές Ακαδημίες, η δε κινητικότητα (mobility) τεράστιων σχηματισμών αποτελούσε ζητούμενο. Αναμφισβήτητα, δε, το δυσθεώρητο μέγεθος των Ενόπλων Δυνάμεων και της ίδιας της ΕΣΣΔ αλλά και των χωρών που συναποτελούσαν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, επέτρεπε σχεδιασμούς πολλαπλής διείσδυσης, ανάλογους με εκείνους του Β΄ Π.Π.

Sui generis (ιδιάζουσα) είναι η περίπτωση της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ειδικά από το 2012 που ο Β. Πούτιν επανήλθε στην Προεδρία. Για λόγους που έχουμε ήδη εξηγήσει [7], ο Ρώσος ηγέτης εμφορείται από αναθεωρητισμό (revisionism) και ζητά να επιστρέψουμε στο status quo ante του 1991, είτε με προσαρτήσεις εδαφών, σαν της Κριμαίας και ολόκληρης της Ανατολικής Ουκρανίας, είτε δημιουργώντας μια σφαίρα επιρροής. Θεωρεί, όπως έχει διακηρύξει, την παταγώδη κατάρρευση της ΕΣΣΔ «τη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του 21ου αιώνα». Είναι δυσαρεστημένος με την κατάσταση ασφαλείας στην Ευρώπη, λ.χ. την επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς. Να γιατί τον Δεκέμβριο του 2021 υπέβαλε προς την Δύση σχέδιο μιας Συνθήκης Εγγυήσεων (το οποίο φυσικά απορρίφθηκε…), με το οποίο, ουσιαστικά, απαιτούσε μια «νέα Γιάλτα». Ελλείψει θετικής απόκρισης, αποφάσισε να ξαναχαράξει το χάρτη της Ευρώπης με στρατιωτικά μέσα. Το ερώτημα είναι κατά πόσον διαθέτει τα μέσα για να το πράξει.

Επί της ουσίας, η σημερινή Ρωσία δεν είναι παρά η «σκιά» της Σοβιετικής Ένωσης: επιδιώκει να διαδραματίσει ρόλο Υπερδύναμης, χωρίς τους ανάλογους έμψυχους και υλικούς πόρους («Superpower on the cheap»). Το 2021, δηλαδή πριν την εισβολή της στην γείτονα και την συνακόλουθη επιστράτευση του φθινοπώρου 2022, οι ένστολοι είχαν μειωθεί σε 850.000. Η κραταιά ΕΣΣΔ διέθετε υπό τα όπλα 5,5 φορές περισσότερους άνδρες και γυναίκες! Όχι μόνον οι ΗΠΑ (778 δισ. USD το 2020), αλλά και η Κίνα (255 δισ. USD) ξοδεύουν πολλαπλάσια από την Ρωσία (62 δισ. USD) για την άμυνα. Όπως, δε, έχουμε γράψει σε μελέτη μας το 2019 [8], ο βασικός εξοπλισμός μάχης των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων, λ.χ. άρματα και πυροβόλα, παραμένει εν πολλοίς ξεπερασμένος. Ως εκ τούτου, τα μάλλον πενιχρά αποτελέσματα στο ουκρανικό πεδίο της μάχης (και συγκεκριμένα στην «γραμμή επαφής») δεν πρέπει να εκπλήσσουν, εξάλλου την αιχμή του δόρατος στις πλέον φονικές μάχες δεν αποτελεί ο τακτικός στρατός, αλλά οι …μισθοφόροι της Wagner. Οι φιλοδοξίες της Ρωσίας, λοιπόν, δεν συμβαδίζουν με τις πραγματικές της δυνατότητες: ακόμη κι αν αφήσουμε έξω τον δημογραφικό παράγοντα, από μόνον του άκρως δραματικό [9], η δημιουργία ενός πλήρως εκσυγχρονισμένου, σε όλα τα επίπεδα, στρατού απαιτεί πακτωλό χρημάτων, τα οποία η Ρωσία δεν διαθέτει και το ξέρει [10]. Έτσι, καταφεύγει σε υποκατάσταση (substitution) δυνάμεων που αφορούν τα κατώτερα επίπεδα κλιμάκωσης με εκείνες ανώτερων επιπέδων. Αυτό το θεμελιώδες δεδομένο υπαγορεύει, σε πολύ μεγάλο βαθμό, το ρωσικό δόγμα.

Σε κάθε περίπτωση, ένα αναθεωρητικό κράτος χαρακτηρίζεται εξ ορισμού από Επιθετικό στρατιωτικό δόγμα, όπως η ναζιστική Γερμανία του ύστερου Μεσοπολέμου (Blitzkrieg/«Πόλεμος Αστραπή»). Και αυτό παρά την τελευταία διακηρυγμένη διατύπωση του ρωσικού δόγματος, στην οποία περιγράφεται ως Αμυντικό! Τον Δεκέμβριο του 2014 που το δόγμα παρουσιάστηκε επίσημα, ο κ. Πούτιν δήλωνε: «Το στρατιωτικό μας δόγμα δεν αλλάζει, είναι αμιγώς αμυντικό στην φύση του, αλλά θα υπερασπιστούμε την ασφάλειά μας σταθερά και σκληρά». Όπως συνοψίζουν την κατάσταση δύο Νορβηγοί αναλυτές, η Ρωσία αδυνατεί να διεξάγει εκτεταμένο πόλεμο εναντίον ενός σχεδόν ισάξιου αντιπάλου, άρα ανορθόδοξες λύσεις έπρεπε να υιοθετηθούν [11]. Τα εκτοξευόμενα από αέρος και θαλάσσης πολυηχητικά όπλα συνιστούν και αυτά μια λίγο-πολύ ανορθόδοξη λύση.

ΜΙΑ ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΠΟΛΥΗΧΗΤΙΚΩΝ ΟΠΛΩΝ

Υπάρχει ένα πεδίο στρατιωτικής τεχνολογίας στο οποίο η σύγχρονη Ρωσία είναι παγκόσμιος ηγέτης, παρά τα γενικότερα προβλήματά της: εκείνο των κατευθυνόμενων βλημάτων κρούσης πολύ μεγάλης ταχύτητας, τα οποία στην αγγλική ονομάζονται hypersonic. Η απόδοση του όρου στην ελληνική είναι είτε «πολυηχητικά» είτε «υπερ-υπερηχητικά». Μέχρι πρότινος, όλα σχεδόν τα μεγάλης εμβέλειας (stand-off) βλήματα τα εκτοξευόμενα είτε από πλοία είτε από πολεμικά αεροσκάφη ήταν απλώς «υπερηχητικά» (supersonic), ήτοι στην κατηγορία ταχύτητας 2 έως 4 Μαχ (1 Μαχ είναι η ταχύτητα του ήχου, η οποία σε στρατοσφαιρικά ύψη ισοδυναμεί με 1.060 χ.α.ώ. περίπου). Τα «πολυηχητικά» όπλα αναπτύσσουν μέγιστη ταχύτητα κοντά στο στόχο πάνω από 5 Μαχ, ενίοτε δε πολύ μεγαλύτερη. Ως εκ τούτου, είναι πάρα πολύ δύσκολα ανασχέσιμα από οποιαδήποτε εχθρική αεράμυνα, ιδίως, δε, εάν διαθέτουν και ικανότητες ελιγμών. Μια φράση που οι Ρώσοι επιτελείς αρέσκονται να χρησιμοποιούν για τα νέα υπερ-όπλα της χώρας τους είναι η φράση «βασισμένα στις νέες αρχές της Φυσικής».