
Ένα πανό μπροστά από το κτήριο του σερβικού κοινοβουλίου στο κέντρο του Βελιγραδίου, στην Σερβία, τον Μάρτιο του 2018. REUTERS/Marko Djurica
Η Συνθήκη της Λωζάννης περικλείει πολλές διατάξεις που στην ουσία αναγνωρίζουν «εκ των υστέρων» προηγούμενες διεθνείς συμφωνίες, αλλά είχαν μείνει ανολοκλήρωτες ή είχαν μονομερή χαρακτήρα. Συγκεκριμένα, η ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία αναγκάζεται να νομιμοποιήσει όλες τις διεθνείς πράξεις που της είχαν επιβληθεί στο άμεσο παρελθόν από τις Μεγάλες Δυνάμεις.
Σε περίπτωση αναγνώρισης μακεδονικής εθνοτικής ταυτότητας κατά άμεσο ή έμμεσο τρόπο από την ελληνική πλευρά, οι σλαβόφωνοι της ΠΓΔΜ θα αποτελούν την κύρια, διεθνώς αναγνωρισμένη μακεδονική εθνότητα και οι Μακεδόνες στην Βόρειο Ελλάδα θα συνιστούν την υποδιαίρεση. Πλέον οι Έλληνες θα είναι οι καπηλευτές μιας εθνικής ονομασίας ενός γειτονικού κράτους, σε μια πλήρη αντιστροφή όχι μόνο των πολιτικών, αλλά και των ιστορικών δεδομένων.*
Αν η δήλωση του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας ότι «δεν υπάρχουν θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο», βρίσκεται εκτός όποιου σοβαρού πλαισίου συζήτησης, η «πρωτοβουλία» της Τουρκίας να δεσμεύσει με επίσημη NAVTEX τρεις εκτεταμένες περιοχές στο Αιγαίο, για στρατιωτικές ασκήσεις, καθ΄όλη τηn διάρκεια του 2018, βρίσκεται πέρα από κάθε φαντασία.
Οι μαζικές διαδηλώσεις εναντίον ενός συμβιβασμού στην διαμάχη για το όνομα που πρόσφατα έπληξαν την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη δείχνουν ότι το καλοκαίρι θα είναι πολιτικά θερμό.
Το μείζον ζήτημα είναι πως ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή σε συνδυασμό με την επιδείνωση των εσωτερικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, δεν αφήνουν περιθώρια για μεγάλη αισιοδοξία.
Για τα δυτικά Βαλκάνια, ο πραγματικός κίνδυνος έγκειται στον πολλαπλασιασμό επεισοδίων μικρής κλίμακας, τα οποία θα εξαλείψουν σταδιακά την ειρηνευτική ρύθμιση που τερμάτισε τους πολέμους της δεκαετίας του 1990.
Από ελληνικής πλευράς το έργο παρουσιάζει εξαιρετικό οικονομικό, και πολιτικό ενδιαφέρον. Η Ελλάδα καθίσταται σημείο εισόδου και εξόδου (transit) ολόκληρου του ποτάμιου συστήματος διακίνησης του ευρωπαϊκού εμπορίου και εγκαθιδρύει γεωστρατηγική πρωτοκαθεδρία στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο.
Τα ζητήματα εθνικής ταυτότητας δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ήσσονος σημασίας ως προς την ισχύ ενός κράτους, καθώς αποτελούν μέρος της ίδιας της υπόστασής του, και την βάση πάνω στην οποία θα αναπτυχθούν και θα εδραιωθούν όλοι οι υπόλοιποι συντελεστές ισχύος του.
Ο νεοψυχροπολεμικού τύπου ανταγωνισμός των δύο βασικών πόλων της διεθνούς ισχύος, της Μόσχα και της Ουάσιγκτον, θέτει σε αποσταθεροποιητική δυναμική το γεωπολιτικό σύμπλοκο της Μεσογείου, με κύρια εστία τα δυτικά Βαλκάνια. Η ιδεολογική διαφορά στην περίπτωση αυτή έγκειται στην κοσμοπολίτικη και ακραίως νεοφιλελεύθερη Δυτική προσέγγιση και την εθνοταυτοτική συντηρητική προσέγγιση της Ανατολής, με προεξάρχοντα πόλο την Μόσχα.